- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اشاره 5
- 1. مفهوم شناسی زیارت 6
- الف) زیارت در لغت 6
- اشاره 6
- ب) زیارت در عُرف 7
- ج) زیارت در قرآن 7
- د) زیارت در اصطلاح دینی 8
- ه_ ) زیارت در متون ادبی و عرفانی 9
- 2. فضیلت زیارت در روایات اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) مستحق ثواب کیست؟ 17
- ب) زیارت با معرفت 19
- 3. ارکان زیارت 22
- 4. رابطه زیارت با دعا 23
- 5. جایگاه زیارت در ادیان دیگر1 24
- اشاره 24
- ب) زیارت در بودیسم 25
- ج) زیارت در مسیحیت 25
- الف) زیارت در بابل 25
- د) زیارت و هندوییسم 26
- 6. تاریخ زیارت در اسلام 27
- 7. مقایسه تطبیقی زیارت 30
- 8. حکمت زیارت نامه خواندن 33
- اشاره 34
- 9. تنوع زیارت نامه ها 34
- زیارت مأثور و غیر مأثور 36
- 10. تازگی و جاودانگی زیارت ها 37
- فصل دوم: انواع زیارت و محتوای زیارت نامه ها 39
- اشاره 39
- 1. انواع زیارت ها 40
- الف) زیارت معصومین(ع) 40
- اشاره 40
- ب) زیارت مؤمنین 41
- ج) زیارت اهل قبور 42
- اشاره 43
- اشاره 43
- الف) سلام، شعار اسلام 43
- 2. محتوای زیارت نامه ها 43
- سلام و توصیف امام 45
- ب) لعن 47
- ج) اعلام مواضع اعتقادی 49
- د) زیارت، جلوه گاه توحید 50
- ه_) ولایت و برائت 51
- و) خط جهاد و شهادت 54
- ز) زیارت و بیعت 56
- ح) در رکاب امام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف 58
- ط) نگاه مجموعه ای به امامان 60
- اشاره 62
- ی) مفهوم «فدا» 62
- یا) گواهی دادن به ایمان و فضیلت 63
- یب) شاهد گرفتن بر ایمان و ولایت 64
- نتیجه گیری 66
- 3. ارزش ادبی زیارت نامه ها 67
- اشاره 69
- فصل سوم: آشنایی با مهم ترین زیارت نامه ها 69
- 1. زیارت آل یس 70
- اشاره 71
- 2. زیارت جامعه 71
- زیارت جامعه و توهم غلوّ 73
- 3. زیارت رَجَبیّه 75
- اشاره 76
- 4. زیارت های پیامبر و ائمه اطهار(علیهم السلام) 76
- الف) زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 76
- ب) زیارت امیرالمؤمنین(ع) 77
- ج) زیارت حضرت فاطمه زهرا(س) 78
- ه_) زیارت امام حسین(ع) 79
- د) زیارت ائمه بقیع 79
- ح) زیارت امام هادی و امام حسن عسکری(ع) 83
- اوقات زیارت 84
- ط) زیارت امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف 84
- اشاره 84
- فصل چهارم: بررسی ابعاد زیارت 86
- اشاره 86
- 1. زیارت در فقه 87
- 2. بُعد احساسی و معرفتی زیارت 88
- ب) دیدگاه ملا احمد نراقی 92
- اشاره 92
- الف) دیدگاه ابن سینا 92
- 3. زیارت از نگاه عقلی 92
- 4. زیارت از نگاه جامعه شناختی 94
- 5. انگیزه فطری زیارت 96
- اشاره 98
- فصل پنجم: آداب زیارت 98
- 1.جایگاه آداب زیارت 99
- 2. آداب سفر 101
- اشاره 101
- الف) آداب پیش از سفر 102
- ب) آداب هنگام سفر 105
- 3. آداب پیش از تشرّف به حرم 106
- 4. آداب هنگام تشرّف و زیارت 106
- 5. آداب وداع و مراجعت 108
- اشاره 109
- فصل ششم: کارکرد زیارت 109
- 1. نقش زیارت در تعلیم معارف و اعتقادات 110
- اشاره 110
- الف) تعلیم معارف دینیه و الهیه 110
- ب) بیان ارزش ها 110
- ج) تلقینات 111
- اشاره 112
- 2. نقش زیارت در بهداشت روانی و تعالیِ روح 112
- ب) ایجاد زمینه و تقویت ارتباط با اهل بیت(ع) 113
- الف) تقویت معنویت در جامعه 113
- ج) ایجاد زمینه ارتباط قلبی 114
- د) ایجاد زمینه ارتباط نزدیک 114
- ه_) اثر معنوی زیارت نامه خوانی 115
- و) ایجاد دوستی اهل بیت 116
- ز) حرکت در مسیر الهی 117
- 3. نقش زیارت در تحول رفتار و شخصیت 118
- ب) زنده نگه داشتن اهداف و افکار 118
- الف) خودسازی و الگوگیری 118
- اشاره 118
- ج) تقویت ایمان و روحیه فرد 119
- د) شخصیت سازی 120
- اشاره 121
- 4. نقش زیارت در شناخت امامان 121
- دشمن شناسی در پرتو تبرّی 123
- الف) خویشاوندی معنوی و فرهنگی 125
- اشاره 125
- 5. نقش تربیتی زیارت 125
- ب) توجه به خدا 127
- ج) تقرب به خدا 128
- د) توبه و گناه زدایی 129
- کتاب نامه 131
- پیوست 132
- اشاره 132
- کتاب شناسی غیر توصیفی زیارت 132
- اشاره 132
- الف) مفهوم شناسی زیارت، توسل، دعا، شفاعت و تبرک 133
- ب) زیارت نامه ها 137
- ج) آداب و رسوم زیارت 151
- د) زیارت گاه های اسلامی _ آرام گاه ها _ مزارات 157
- ه_) شرح و تفسیر زیارت نامه 173
ابوحمزه ثمالی از امام باقر(ع) پرسید: حقیقت ایمان چگونه تکمیل می شود؟ امام باقر(ع) فرمود: «با دوستی دوستان خدا، دشمنی دشمنان او و همراهی با صادقان».(1)
و) خط جهاد و شهادت
و) خط جهاد و شهادت
تأکید بر خط جهاد و شهادت، از مفاهیم دیگر متون زیارتی است.
زائر، وقتی شعار صلح و ستیزش را بیان می کند، جهتِ دوستی ها و دشمنی ها هم بر محور ولایت ائمه است؛ و زیارت، بیانگر آن خطّ حماسی و خونین، که مبتنی بر مبانی مکتبی و عقیدتی است و زائر با زیارتش جبهه فکری و هم بستگی خود را ابراز می کند.
از عناصر بارز و مهمّی که در زیارت نامه ها به چشم می خورد، عنصر «جهاد و شهادت» به عنوان دو نمونه از ارزش های قرآنی است. و این دو نیز، جز در سایه «بیعت»، فراهم نمی آید. بیعت هم پذیرش عملی ولایت و رهبری آنان است.
محورهای این مسئله متعدد است و در زیارت ها، روی همه آنها تکیه و تأکید به چشم می خورد؛ هم طرح اصل مسئله جهاد و شهادت در راه خدا، هم اینکه ائمه و اولیای دین، از صفات برجسته و فضایل درخشان و والایشان، جهاد در راه خدا و کشته شدن در این مسیر مقدس است و این افتخاری برای این دودمان است.
زائر تنها به ابراز علاقه و محبت و اظهار ولایت نسبت به ائمه و برائت از دشمنان بسنده نمی کند، بلکه در میدان عمل هم، پایدار و استوار و اهل جهاد است و آرزوی جهاد و شهادت در راهشان و پیش رویشان،
1- ادب فنای مقربان، ج 1، ص 59.