میثاق منتظران: شرحی بر زیارت آل یس جلد 1 صفحه 14

علی علیه السلام؛ توقیعی از امام کاظم علیه السلام؛ توقیعاتی از حضرت رضا علیه السلام؛ و چندین توقیع از حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری علیهم السلام.(1)

مقاله نسبتا مبسوطی راجع به توقیعات طی ده بخش، در کتاب دایره المعارف تشیّع نوشته ام که در اینجا فقط فهرست مطالب آن را یاد می کنم: رابطه اعجاز با توقیعات؛ استدلال به توقیعات؛ خطّ توقیعات؛ همه توقیعات توسّط نوّاب خاص ظاهر شده؛ مدّت خروج توقیع؛ مطالب مطرح شده در توقیعات؛ دفع خطر از شیعیان؛ بیزاری از منحرفان؛ توقیعات در کتابها و آثار بزرگان (منابع توقیعات)؛ نمونه ای از توقیعات.(2)

ناحیه مقدّسه

ناحیه در لغت به معنی جهت و جانب، کرانه و گوشه زمین، و سمت و سوی آمده است، چنانکه گویند: ناحیه مسجد، ناحیه سلطان، ناحیه شهر، و... جمع آن نواحی است. این تعبیر احترام آمیز کنایه از جایگاه مخفی حضرت ولی عصر - ارواحنا فداه - و یا کنایه از شخص آن حضرت بوده که این اسم رمز بین شیعیان در زمان غیبت صغری رواج داشته است.(3)

شیخ طبرسی قدس سره فرموده است: شیعیان در زمان غیبت نخستین، از آن حضرت و از غیبت او به عنوان ناحیه مقدّسه (جانب پاک و معصوم) تعبیر می کردند، و این رمزی بود که شیعیان آن را می شناختند، و امام علیه السلام را به یکدیگر معرّفی می نمودند، همچنین به طریق رمز و تقیّه آن حضرت را قائم [ غریم ]، و صاحب الأمر نیز می گفتند.(4)

محدّث نوری قدس سره نیز به نقل از جنّات الخلود آورده است: در ایّام تقیّه گاهی آن حضرت را به این لقب می خواندند.(5)

1- - اصول کافی: 1/107؛ عیون اخبار الرضا: 2/86؛ کشف الغمّه: 3/33؛ بحار الانوار: 50/103.
2- - دایره المعارف تشیّع، 5/150 - 153.
3- - مجمع البحرین: 1/410.
4- - اعلام الوری: 418؛ کشف الغمّه: 3/309.
5- - النجم الثاقب، 64؛ جنّات الخلود، صفحه چهلم.