- پیشگفتار 1
- مقدمه 2
- اعتبار سند دعاء 7
- «الله» جل جلاله 8
- عرفان و معرفت 14
- نفس 22
- نفس لوامه 28
- نفس مطمئنه 29
- نبی و نبوت 33
- رسول 33
- حجت 35
- ضلال و ضلالت 37
- دین 42
- تفسیر دعاء 44
- اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم أعرف نبیک 45
- نتیجه 51
- اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم أعرف حجتک 54
- اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی 57
- نتیجه 64
- بحث کلی پیرامون دعاء 66
[4] سفینه البحار، ج1، ص408.
اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم أعرف حجتک
بطور کلی شک نیست که معرفت نبوت و رسالت عامه مقدم بر امامت عامه است، یعنی شناخت اینکه بر خدا لازم است (بر حسب قاعده لطف و به مقتضای ربانیت و رحمانیت و هادویت و فیاضیت و برای اتمام حجت بر بندگان و اینکه نقض غرض از آفرینش انسان که باید به مراتب بلند کمال علمی و عملی برسد پیش نیاید) پیغمبر بفرستد تا بندگان را در فکر و عمل راهنمائی کنند و به آنها برنامه بدهند، بر شناخت اینکه پس از پیغمبر نیز باید شخصی که معصوم باشد و افعال و اقوالش حجت باشد از جانب خدا به وسیله پیغمبر منصوب و معین گردد، مقدم می باشد چنانکه معرفت نبوت و رسالت خاصه نیز بر معرفت امامت خاصه مقدم است، یعنی شناخت اینکه شخص شخیص صاحب خُلق عظیم حضرت خاتم الانبیاء (ص) پیغمبر و رسول خدا است بر شناخت شخص امامان و اولیای امر بعد از آن حضرت مقدم است و چنانچه کسی معرفت به نبوت عامه نداشته باشد معرفت به امامت عامه که مترتب بر آن است، حاصل نخواهد شد.
همچنین اگر معرفت به نبوت خاصه
و اینکه شخص حضرت خاتم الانبیاء (ص) پیغمبر است پیدا نکرده باشد، معرفت خلفاء و اوصیاء و اولیای امور بعد از آن حضرت بی مفهوم و غیر قابل تصور است.
با این همه، در این دعا مقصود از نبی در جمله اوّل و رسول در این جمله شخص حضرت رسول اکرم محمد مصطفی (ص) است، چنانکه مقصود از حجت نیز شخص حضرت خاتم الاوصیاء امام عصر أرواحنا فداه است.
و چنانکه در شرح جمله اوّل توضیح داده شد، دعا کننده به نبوت رسالت رسول اعظم (ص) و ولایت حضرت حجه ابن الحسن عجل الله تعالی فرجه معرفت دارد، مقصودش از این دعا و طلب معرفت یا مسئلت ثبات و بقاء بر آن، یا کمال معرفت و نیل به درجات بالاتر است و یا اینکه از خدا می خواهد خودش به مقتضای «انّ قلوب بنی آدم بین اصبعین من أصابع الرحمان یصرفها کیف یشاء» [1] و «العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء» نسبت به مقامات رسول اکرم (ص) در قلب او معرفت القا فرماید.
واضح است که درجات معرفت به پیغمبر نیز متفاوت است که کمترین مراتب آن این است که او را بین خالق و خلق، در ابلاغ تعالیم و تکالیف و اوامر و نواهی خدا واسطه و سفیر و فرستاده و صاحب معجزه و معصوم بداند.
مراتب بعدی معرفت این است که آن حضرت را اشرف و افضل تمام ممکنات از ملائکه و انبیاء و دیگران، و خُلق اعظم و اعظم خَلق و صاح مقام ولایت بر عالم امکان و اقرب و نزدیک تر از هر مخلوقی به خدا بداند بحدی که جبرئیل نیز در لیله
المعراج از ادامه صعود و همراهی با آن حضرت بازماند گفت: «لیس لی أن أجوز هذا المقام [2] برای من گذشتن (و پیش رفتن) از این مقام نیست».