- پیشینه 1
- 1 فرصت طلایی 6
- 2 بازگشت 11
- 3 مغفرت 19
- 4 پارسایی و پرواپیشگی : «ورع» 25
- 5 مراقبه 31
- 6 حیله های شیطانی 38
- 7 نگاه به آخرت 48
- 8 اخلاص 54
- 9 عصیانگری 63
- 10 گناهان بزرگ 71
- 11 عبادت 79
- 12 شرک 88
- 13 آفات اندیشه و عمل (1) 96
- 14 آفات اندیشه و عمل (2) 103
- 15 سمعه: شهرت طلبی 111
- 16 شک 117
- 17 خاشعین 127
- 18 شکر (1) 136
- 19 شکر (2) 144
- 20 روسپیدی 148
- 21 ابزار کار شیطان (1) 152
- 22 ابزار کار شیطان (2) 157
- 23 مناجات 163
- سخن آخر 169
قرارگرفتن این واژه در دعای ابوحمزه در کنار ریا، نوعی وجه مشترک در معنی هر دو را به دست می دهد. بسیاری از آن چه در باب ریا گفته شد، درباره ی این آفت و آسیب اخلاقی نیز صادق خواهد بود. در نتیجه باید ضمن شناخت این آفت، به شدّت از حوزه ی اثرگذاری آن به دور باشیم و از ظهور و بروز آن در هر دو عرصه ی اندیشه و عمل پیش گیری به عمل آوریم.
امیرالمؤمنین علیه السلام در بیان صفات مؤمن، طیّ بیاناتی طولانی ارزش هایی را یکی پس از دیگری بیان فرموده تا آن جا که می فرماید : مؤمن چنان است که :
«شهرت طلبی را دشمن می دارد.» (1)
و از این که بخواهد کاری را برای شنیدن دیگران و از رهگذر اشتهار انجام دهد، به شدّت پرهیز دارد.
از این جهت سمعه نیز همانند ریا پهلو به پهلوی شرک می زند؛ چرا که در انجام کار، انگیزه ای غیر خدایی در میان می آید و در نتیجه خلوص انسان مورد هدف و تهدید قرار می گیرد.
در بحث های تربیتی اسلام _ که بسیار جنبه ی زیربنایی دارد_ ضدّ ارزش هایی از این دست، تمامی در کنار هم قرار گرفته و جملگی تحت عنوان اخلاق نکوهیده در جایگاه ویژه ای قرار گرفته است.(2)
1- غرر و درر، ح 4460. «... یشنأ السمعه.»
2- مرحوم علّامه ی مجلسی؛در کتاب شریف بحارالأنوار، ج 69، ص 323در بحث مساوی الاخلاق (رفتار نکوهیده)، باب 118 را تحت عنوان «ذمّ السمعه والاغترار بمدح النّاس» اختصاص داده است. بد نیست بدانیم که آن بزرگوار،مساوی الاخلاق و مکارم الاخلاق را در کتاب ایمان و کفر از مجموعه ی ارزنده یبحارالأنوار جای داده است. این همان مطلبی است که در متن با جمله ی جایگاه ویژهبدان اشاره رفت. این مطلب می رساند که اخلاق نکوهیده می تواند انسان را به دامان کفربکشاند، در حالی که اخلاق پسندیده او را راهی بلندای ایمان می نماید.