شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 113

می شدند.»

این توصیه از بسترهای تربیتی بسیار مهمّ است که خدای متعال _ به مصداق این کلام پیامبر که  «أنَا أدیب الله»(1)  _ برای پرورش اخلاقی آن حضرت فراهم آورده است و

ایشان را به رعایت این امر اساسی در اخلاق فردی و اجتماعی فرا می خواند. زینب کبری 3در شهر کوفه زبان به سخن گشوده، یاد و خاطره ی پدر بزرگوارش حضرت علی علیه السلام را در گوش ها زنده می کند. حضرتش ضمن بیان پاره ای از فجایع انجام گرفته در کربلا و اعتراض به بانیان آن، سخنش به تحلیل گوشه ای از شخصیّت والای پدر می رسد و حضرت علی علیه السلام را با عبارت «محمود النقّیه طیّب العریکه»(2)  توصیف

می نماید؛ یعنی که امام علی علیه السلام با حالتی پسندیده و دوست داشتنی و اخلاقی خوش به ملاقات خدای متعال رفت.

امیرمؤمنان علیه السلام خود در وصف مؤمن، از جمله ویژگی های ممتاز او را این چنین برمی شمارد:

«سهلُ الخلیقه لَیّنُ العریکه»(3) .

«مؤمن، اخلاق ملایم و برخوردی توأم با نرمش دارد.»

این خصلت تا آن جا پسندیده و مورد نظر است که در آغاز جنگ جمل، آن امام همام علیه السلام مأموریّتی به ابن عبّاس می دهد و او را پیش از کارزار، مأمور مذاکره با طرف مقابل می نماید. حضرتش ضمن سفارش هایش به ابن عبّاس، او را از گفت وگو با طلحه بازمی دارد؛ چرا که به شدّت در چنبره ی توطئه های شیطان اسیر است؛ امّا می فرمایند:

«القَ الزُّبیر فإنَّه ألینُ عریکهً»(4) .

«با زبیر ملاقات کن که او دارای اخلاقی خوش و نرم خوست.»

مرحوم علّامه ی مجلسی در بیان ذیل روایت پیشین در صفات مؤمن چنین آورده:

«یقال: فلان لیّنُ العریکه، إذا کان مطاوعآ منقادآ قلیل الخلاف و النفور، منکسر النخوه.»(5)

«وقتی گفته می شود کسی نرم خوست، یعنی او پذیرای سخن، تسلیم، به دور از خلاف و اختلاف و رو در رو با نخوت و خودبینی می باشد.»

بدیهی است که هر یک از این ویژگی ها، ارزش والایی است که ثمره ی آن تدارک شخص و شخصیّتی دوست داشتنی و مورد مهر و محبّت و احترام و توجّه است.

در وصف اخلاق محمّدی 6آورده اند که حضرتش چنین بوده است:

1- بحارالأنوار :16 231.
2- بحارالأنوار :45 110.
3- نهج البلاغه، باب حکمت ها، حکمت 333.
4- نهج البلاغه: خطبه ی 31.
5- بحارالأنوار :67 306.