شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 167

در منطق دین، یکی از دعاهایی که به هدف اجابت می نشیند، دعایی است که فرد مظلوم طرح می نماید. به بیان امیرالمؤمنین علیه السلام : «انفذ السّهام دعوه المظلُوم»(1) .

«برنده ترین تیر، دعای (نفرین) مظلوم است.»

کار در این زمینه تا بدان جاست که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید :

«اِتَّقُوا دعوه المظلُوم وَ إنْ کانَ کافرا، فإنَّهُ لَیسَ دونه حجاب.»(2)

«از دعای (نفرین) مظلوم بپرهیز، گرچه کافر باشد، چرا که حجابی در برابر آن نیست (به اجابت می رسد).»

در پایان این مختصر، به این نکته توجّه می کنیم که اگر انسانی مورد ظلم و ستم واقع شد، هرگز روا نیست در مقابله و جواب گویی خود، راه ستمگری پیش گیرد. این امر به هیچ وجه توجیه بردار نیست و منطق صریح قرآن، چنین است که :

(وَ لایَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآن قَوْم عَلی ألّا تَعدلُوا، اعدِلُوا هُوَ أقْرَبُ لِلتَّقْوی)

( کینه و دشمنی با یک گروه، شما را به آنجا نکشاند که از عدالت خارج شوید. عدالت ورزید، که این کار، به تقوا نزدیک تر است. )

امام باقر علیه السلام نیز می فرمایند :

«إنْ ظُلمتَ فَلاتظلم.»(3)

«(حتّی) اگر مورد ستم قرار گرفتی، باز هم ستم مکن.»

[56 _ و لا اضلنّ و قد امکنتک هدایتی]

امام سجّاد علیه السلام همچنین مسأله ی مصون ماندن از گمراهی را با یادآوری پشتوانه ی توان الاهی بر هدایت انسان، ذکر می فرمایند.

پیش از این، ذیل عبارت «وَ متّعنی بهدیً صالح» پیرامون مسأله ی هدایت مطالبی بیان شد. گفتیم که در حقیقت، بهره گیری از زندگی، آن زمان مفهوم پیدا خواهد کرد که انسان در بستر هدایت و رشد قرار گرفته و برنامه و مسیر حیات خویش را بر این روال تنظیم کرده باشد.

در این جا به این نکته می پردازیم که این هدایت، همواره در معرض تهدید دشمن سوگندخورده ی انسان _ یعنی شیطان _ قرار دارد. از این رو باید به شدّت مراقب بود که از مسیر منحرف نشویم و مغلوب اغوائات شیطان نگردیم. چنین است که حضرت سجّاد علیه السلام نکته ای اساسی را در این بخش یادآور شده اند که فرد، باید برای دوام هدایت خویش و به دور ماندن از گمراهی، دست به دامن کسی زند که توان این حفاظت و مراقبت را دارد که او خداست. لذا حضرت سجّاد علیه السلام عرضه می دارند :

1- میزان الحکمه: 11196.
2- همان: 11195.
3- بحارالأنوار :78 162.