شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 210

(وَ مَساکن طیِّبَه فی جنّات عدن ذلک هُوَ الْفوز العَظیم.)(1)

( و مسکن های پاکیزه در بهشت های عدن. این است رستگاری بزرگ. )

دقّت در این آیات، نشان می دهد که رابطه ی محکمی میان اطاعت خدا و رسول، جلب رضایت خداوند، رضایت متقابل نسبت به خدا، تقویپیشگی و اجتناب از گناهان، شکیبایی در مشکلات دنیوی و خداترسی با رسیدن به فوز و فلاح و جای گرفتن در شمار «فائزین» وجود دارد. این امور همه در دنیا انجام می گیرد، پس انسان فائز کسی است که با چنین اعمال پسندیده، آن جایگاه نیکو را برای خود به بار آورد. اینک حکمت درخواست امام سجّاد علیه السلام روشن تر می گردد که از خدا می خواهند که «وَ ارْزُقنی فَوْز الم_َعاد». رسیدن به چنین کرامت و مرتبت، می طلبد که انسان در زندگیِ این جهانیِ خود، راه و رسم مناسب برای چنین فرجامی را پیشه نماید.

[71 _ و سلامه المرصاد]

واژه ی «رصد» یعنی در کمین نشستن و مرصاد یعنی کمینگاه. این کلمه دو بار در آیات قرآن آمده است :

(إنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصاد)(2)

( به راستی که خداوندگارت در کمین گاه است. )

(إنَّ جَهنَّمَ کانَت مِرْصادآ)(3)

( به راستی که دوزخ، کمین گاهی است. )

در آیه ی اوّل، این حقیقت مورد نظر است که خدای متعال بندگان خویش را به دقّت زیر نظر دارد و تمامی احوال و اعمال ایشان را با ریزبینی و دقّت می نگرد. به عنوان نمونه در آیات پیشین، رفتار نادرست قوم عاد، قوم ثمود و فرعون را مشمول چنین نظارت دقیقی می داند. در آیه ی دوم، سخن از انتظار جهنّم است برای این که انسان های تبه کار را در بر گیرد.

آیات پیشین، ابتدا سخن از خلقت دنیا و سپس جمع آوری این نظام و برپایی قیامت را مطرح می کند. سپس تأکید می کند که جهنّم در کمین و انتظار است، منزلگه نهایی سرکشان است و اینان در جهنّم می مانند: (لابِثینَ فیها أحْقابآ * لایَذُوقُونَ فیها بَرْدآ وَ لا شرابآ * إلّا حَمیمآ وَ غَسّاقآ).( روزگارانی دراز در آن درنگ کنند. در آنجا، نه خنکی نوشند و نه شربتی، جز آب جوشان و چرکآبه ای. )

قرآن این مجازات را (جَزاءً وَفاقآ) می داند، وصف الحال دوزخیان را در (إنَّهُمْ کانُوا لایَرْجُونَ حِسابآ * وَ کَذَّبُوا بآیاتِنا کِذّابآ) خلاصه می کند. ( این کیفری است مناسب (با جرم آنها). آنان بودند که به روز حساب، امید نداشتند. و آیات ما را سخت

1- صف (61): 12.
2- فجر (89): 14.
3- نبأ (78): 21.