شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 225

گردد.

پیامبر، «صاحب التّاج و المعراج»(1)  و «صاحب التّاج و المغفر و الخطبه و المنبر»

نامیده شده اند(2) . روشن است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هرگز چونان پادشاهان تاج بر سر

نمی نهاد؛ امّا آن حضرت آراسته به شایستگی های فراوانی بود که هریک از آن ها ایشان را در جایگاه مقبولیّت قرار می داد و موجبات جلب نظر بیننده را فراهم می آورد، تا آن جا که حضرتش را «تاج الأولیاء و إمام الأتقیاء» خوانده اند(3) . امام صادق علیه السلام فرمود که

پیامبر صلی الله علیه و آله : «الإمام... ألبسه الله تاج الوقار»(4) ؛ یعنی امامِ آن کس است که خداوند تاج

وقار را بر سر او نهاده است. این جمله می رساند که مراد از این کلمه، تاج ظاهری معمول در دستگاه های سلطنتی نیست.

بنابراین، وقتی امام سجّاد علیه السلام از خدا می خواهد که تاج کفایت بر سرش نهد، قاعدتآ منظور همین آراستگی و شایستگی است که هم مقبولیّت و پذیرش طبیعی و مورد توجّه و نظر واقع شدن را در پی دارد و هم ضرورتی انکارناپذیر برای امکان حرکت موفّق در میان جمع است.

[80 _ و سمنی حسن الولایه، و هب لی صدق الهدایه]

انسان باید به دوستی خداوند شهره گردد و بر مسیر هدایتی راستین گام نهد. به این دو نکته در این قسمت از دعا پرداخته شده است؛ دو زمینه ای که بی ارتباط به یک دیگر نیست. نتیجه ی طبیعی و لازم خدادوستی، حرکت بر مسیر حق و حرکت صادقانه در راه هدایت است. از سویی ثمره ی حرکتی آنچنان در چنین مسیری سرشار از نور، منجر به خدادوستی هرچه افزون تر می گردد. لذا می توان گفت: این دو نیز یک دیگر را استوار می دارد، همان سان که در رابطه ی علم و تقوی به بیان قرآن چنین نکته ای ملحوظ است که (إتّقُوا الله و یعلّمکم الله)(5)  یعنی افزونی هر یک از این دو

مسأله، افزایش دیگری را در پی خواهد آورد.

[81 _ و لا تفتنّی بالسعه و امنحنی حسن الدعه]

حال انسانی را در نظر گیرید که با چنین آراستگی و وقار و کفایت و ولایت و هدایت در جامعه ظاهر شود. طبیعی است که جلب نظر نموده و موجبات تحکیم جایگاه اجتماعی او فراهم می گردد.

بنابه منطق صریح قرآن، آحاد بشر همگی در معرض آزمون خداوندی قرار دارند و زمینه های این امتحان در طول زندگی، به فراخور افراد و احوال، به صورت های گوناگون پیش می آید.

پیش از این در توضیح عبارت «وَ أوسع علیَّ فی رِزقک» در بخش دوم دعا گفته شد که از جمله نعمت های خداوندی بر انسان، آن است که گشادگی در روزی را نصیب وی بدارد. اکنون این سؤال مطرح است که اگر وسعت

1- بحارالأنوار :16 130.
2- بحارالأنوار :16 106.
3- بحارالأنوار :16 106.
4- بحارالأنوار :25 146.
5- بقره (2): 282.