شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 243

آن حضرت نیز از خدا می خواهد که بر اثر طلب روزی از نیازمندی چون خود مجبور نشود کسی را بستاید که او را دست می گیرد یا نکوهش آن کس کند که به او در این زمینه توجّهی ندارد.

به هرحال، حقایقی را که در این بخش از کلام امام مطرح شده، می توانیم چنین فهرست کنیم :

1_ گشادگی در رزق و بهره مندی از آسایش در زندگی، وجهه ی انسان را نزد مردم نگاه می دارد.

2_ تنگ دستی و افتادن در تنگنای روزی، منزلت انسان را به مخاطره می اندازد.

3_ این حالت، سرانجام انسان را به طرح نیاز نزد کسانی چون خود_ به واقع نیازمند_ می کشاند که گاهی از مخلوقاتِ شریرِ خدایند.

4_ در چنین شرایط، گشاده شدن زبان به ستایش آن کس که عطا می کند و نکوهش آن دیگری که باز می دارد، خود امتحان و ابتلای بزرگی است که برای انسان پیش می آید.

5_ در بینش توحیدی انسان موحّد، تنها و تنها خدای متعال در جایگاه عطا و منع قرار دارد و سزاست که انسان حاجت را تنها نزد او برد.

اگر یک بار دیگر این سیر با دقّت مورد نظر قرار گیرد، آنگاه روشن می شود که چگونه می توان ارزش ها را نگاه داشت و چه سان باید رفتار کرد تا ضمن حفظ شخصیّت انسانی، پایگاه فکری _ اعتقادی انسان نیز آسیب نبیند و توحید او خدشه دار نگردد. از این رو بنا به روایات، در ثلث آخر شب _ که هنگام عبادت و تهجّد عابدان و پارسایان شب است _ منادی خدای متعال در آسمان ندا درمی دهد که :

«هَلْ من مقتور یدعونی فَابسط لَهُ؟»(1)

«آیا تنگ دستی هست که مرا برای خلاصی از آن تنگنا بخواند تا من برایش گشایش فراهم آورم؟»

به هر حال، سزاست که انسان موحّد، از بلیّه ی تنگ دستی به خدای متعال پناه برد و چاره ی این درد را از او بخواهد که  :

«تعّوّذوا بِالله مِن قتره وَ ما ولد.»(2)

«از تنگ دستی و پی آمدها و تبعات و زاده های آن، به خدا پناه ببرید.»

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْزُقْنی صِحَّهً فی عِبادَهٍ وَ فَراغآ فی زَهادَهٍ وَ عِلْمآ فِ ی اسْتِعْمالٍ وَ وَرَعآ فی إجْمالٍ. اَللّهُمَّ اخْتِمْ بِعَفْوِکَ أجَلی، وَ حَقِّقْ فی رَجاءِ رَحْمَتِکَ أمَلی، وَ سَهِّلْ إلی بُلُوغِ رِضاکَ سُبُلی، وَ حَسِّنْ فی جَمیعِ أحْوالی عَمَلی.»

«خدایا، بر محمّد و خاندانش درود فرست، و سلامتی در عبادت را روزی ام کن، و فراغت بال را و آگاهی و علمی را که به کار