شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 248

شمار بندگان خدا و زاهدان نسبت به دنیا_ به همان بیان و مفهوم که پیش از این بدان اشاره رفت _ جای دهیم که خداوند، اینان _ عابدان زاهد _ را برای بهره مندی از سلامت جسم و شیرینی خویش آفریده است.

بنا به روایات رسیده از معصومین علیهم السلام زهدورزی در دنیا ثمراتی در پی دارد، از جمله: رویش نهال حکمت(1) ، توان تحمّل مصیبت(2) ، کوتاهی آرزوها(3) ، پاکی ظاهر و

باطن(4) ، چشم روشنی و شادمانی واقعی و انسان را از این بابت، هیچ گونه کمبودی در

نخواهد رسید(5) . به بیان امیرمؤمنان علیه السلام :

«أصابوا لذّه زهد الدُّنیا فی دُنیاهم.»(6)

«آنان ثمره ی لذّت زهدورزی در دنیا را در همین زندگی دنیا هم می بینند.»

بدین سان، بهره مندی از آسایش خیال در زهدورزی به دنیا، با جمله ی «وَ فَراغآ فی زَهادَهٍ » مورد خواست امام سجّاد علیه السلام از خدای متعال قرار گرفته است.

[96 _ و علماً فی استعمال]

در گام بعدی، امام سجّاد علیه السلام از خدا می خواهد که به او توفیق دهد تا علمش را در عمل به کار گیرد. این نکته اهمّیّت فراوان دارد که انسان دانسته هایش را در میدان عمل به کار برد: هم خود از آن بهره گیرد و هم دیگران از ثمرات آن سود برند. در منطق دین، علم برای علم پسندیده نیست، بلکه به مصداق «اَللّهُمَّ ما عَرَّفْتَنا مِنَ الْحَقِّ فَحَمِّلْناهُ»(7)  آن

عرفان و آگاهی ممدوح است که در صحنه ی عمل به کار گرفته شود، و گرنه صِرف علم، آنجا که به خودی خود و بی هیچ مسؤولیّت و جهت، هدف قرار گیرد، به کار نخواهد آمد. خلاصه، در میدان عمل است که آگاهی، ارزش خود را نشان می دهد. حال آن که به دور از حوزه ی عمل، هر چند که انسان علم و آگاهی داشته باشد، کار مفید و مؤثّری صورت نخواهد گرفت.

«إنَّ أهْل النّارِ لیَتَأذّون مِنْ ریح العالِم التّارک لعلمه.»(8)

1- همان :77 82 .
2- همان :68 348.
3- همان :77 95.
4- همان :77 434.
5- همان :73 52.
6- نهج البلاغه، نامه ی 27 خطاب به محمّدبن ابی بکر.
7- مفاتیح الجنان، دعای افتتاح.
8- بحارالأنوار :2 4. از حضرت علی علیه السلام .