شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 254

تو از ما درگذر که در این زمینه تو از ما سزاوارتری.»

توبه در پیشگاه خدا و گذشت از دیگران، یکی از عمده ترین عواملی است که می تواند انسان را در معرض عفو الهی قرار دهد. امام سجّاد علیه السلام می خواهد که خداوند، نقطه ی پایان عمرش را با عفو و گذشت و اغماض رقم زند و درخواست حضرتش برای جهان دیگر نیز چنین است :

«وَ لاتخلنی فی مشهد القیامه من برد عفوک و غفرک.»(1)

«خدایا، مرا در _ گرمای _ قیامت، از سرمای عفو و بخشش خود بی نصیب مگردان.»

امام متّقیان علیه السلام از عفو با عناوین متنوّعی یاد کرده، از جمله: «تاج المکارم»، «افضل الإحسان»، «عنوان النُبل»، «أحسن الشیم»، «زین القدره»، «أحسن الانتصار»، «أعظم الفضیلتین». و آن را از «اخلاق الکرام» می شمارد.

موضوع دیگری که می تواند انسان را بهره مند از عفو خداوندی نماید، آن است که فرد از گناهان فاصله گیرد و خود را از لوث آن ها پاک سازد. امیرمؤمنان علی علیه السلام فرموده :

«مَن تنزّه عن حرمات الله، سارع إلیه عفوا للّه.»(2)

«آن کس که خود را از ارتکاب محارم منزّه دارد، عفو خداوندی به سوی او شتاب خواهد گرفت.»

به طور خلاصه سه ویژگی توبه در نزد خدا، عفوپیشگی نسبت به مردم و دوری از گناهان ارزش های والایی است که انسان را یاری می رساند تا مشمول عفو خداوند قرار گیرد و بر بلندای بخشش الاهی جای گیرد. چنین است که امام سجّاد علیه السلام جان کلام را در این زمینه مطرح نموده و از خدا می خواهد که «وَ اخْتِم بِعَفْوِکَ أجَلی».

حضرتش، خالق مهربان را مورد خطاب قرار می دهد که: «فَإن عفوت فَخیر راحم»(3)   «اگر ببخشایی تو بهترین رحم آورانی» و از خدا می خواهد که: «فاعطنی من عفوک

بمقدار أملی»(4)  «تو همپای آرزوهایم، از عفوت مرا نصیب ده» «وَ تصدّق علیَّ بِعفوک»(5)  «و

عفوت را شامل حالم گردان.» (6)

[99 _ و حقّق فی رجاء رحمتک املی]

1- مناجات التّائبین.
2- بحارالأنوار :69 329.
3- دعای ابوحمزه.
4- دعای ابوحمزه.
5- دعای ابوحمزه.
6- امام سجّاد علیه السلام در جای جای دعای ابوحمزه، دردمندانه با خدا سخن گفته و بر بساط نیایش بااو نشسته است و به تعابیر گوناگون از «عفو جلیل»، «صفح قدیم»، «فضل عظیم» و رحمت واسعه یخداوندی یاد کرده و ندا به العفو العفو العفو در داده است.