شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 255

زیادی و درازی آرزو در منطق دین و بیان پیشوایان، امری ناپسند است. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «ان أخوف ما أخاف علیکم اثنان: اتباع الهوی و طول الأمل»(1) ؛ «من بیش از هر عامل دیگر بر دو چیز، از ناحیه ی شما خوف دارم: هویپرستی و

آرزوهای دور و دراز.»

امّا همین موضوع نکوهیده، آن جا که در پیشگاه خدا و برای مسائل معنوی و اخروی مطرح می گردد، نه تنها نکوهشی در آن نیست، بلکه مورد ستایش هم واقع می شود. از این رو، امام سجّاد علیه السلام از خداوند می خواهد که «وَ حَقِّقْ فی رَجاءِ رَحْمَتِکَ أمَلی».

آن حضرت اوّلا تنها و تنها به خدای بزرگ امید بسته و بر این ویژگی خداوند را می ستاید و شکرگزار این نعمت است که «اَلحمدُ لِلّهِ الَّذی لا أرجو غیره» و با تمام وجود باور دارد که «وَ لَوْ رجوت غیره لاخلف رجائی»(2) . «ستایش خدایی راست که جز به او امید

ندارم که اگر جز به او به دیگری امید بربندم، نومیدم می دارد.»

ثانیآ آرزو و امید نزد او برده و به حضرت حق عرضه می دارد که: «ان لَنا فیک أملا طویلا کثیرآ، ان لنا فیک رجاءً عظیمآ»(3) . «پروردگارا، ما به درگاه تو آرزوی زیادی داریم و بدان

امید فراوانی بسته ایم.»

در این بیانات، به روشنی واضح است که این امید بستن و آرزوهای طولانی و فراوان داشتن، هرگز در محدوده ی حقیر مسائل مادّی نیست.

حضرتش تحقّق آن آرزوهای طولانی را نزد خداوند می جوید و عرضه می دارد :

«عظم یا سیّدی أملی وَ ساءَ عملی، فَاعْطنی من عفوکَ بِمقدار أملی وَ لاتؤاخذنی بأسوء عملی.»(4)

«آرزویم بزرگ و کردارم ناپسند است. تو هم پای آرزویم از عفو خود نصیبم گردان و مرا به زشتیِ کردارم مگیر.»

خلاصه این که امام سجّاد علیه السلام دل به رحمت خدا بسته، امید نزد او برده و آرزوهایش در او خلاصه می شود و او را با واژه هایی چون «یا أملی و بغیتی و یا سؤلی و منیتی»(5)  می خواند. چنین است که تحقّق در امیدبستن به رحمت او را به عنوان آرزو

برای خود مطرح نموده و از خدا می خواهد که: «حَقِّقْ فی رَجاء رحمتکَ أملی».

[100 _ و سهّل الی بلوغ رضاک سبلی]

1- نهج البلاغه، خطبه ی 28.
2- دعای ابوحمزه.
3- همان.
4- همان.
5- مناجات التّائبین.