شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 26

می تواند مورد مراجعه ی علاقه مندان قرار گیرد.

هر بخش از دعا با یک صلوات آغاز می شود. بر این اساس دعا 21 بخش دارد.

در نخستین بخش دعا امام علیه السلام سه سؤال مقدّر را پاسخ می دهند: چه بخواهیم؟ از که بخواهیم؟ و در چه حد بخواهیم؟ پاسخ پرسش اوّل، به ترتیب پاسخ ایمان، یقین، نیّت و عمل است. در پاسخ سؤال دوم تنها و تنها خدا را مرجع مطمئن برای چنین خواسته های ارزنده ای معیّن نموده اند و در پاسخ به سؤال سوم، هر یک از این چهار خواسته را در بالاترین سطح ممکن طلب می نمایند. متن کلام امام علیه السلام در این بخش چنین است :

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی محمَّدٍ وَ آله، وَ بَلِّغ بِإیمانی أکمل الإیمان وَ اجعَل یقینی أفضَلَ الیقین، وَ انتهِ بنیّتی إلی أحسن النّیّات وَ بِعَمَلی إلی أحسَن الاْعْمال. اَللّهُمَّ وَفِّر بِلُطفکَ نیَّتی وَ صَحِّحْ بِما عِندَکَ یقینی و استصلح بقدرتکَ ما فسد منّی.»

[سرآغاز بخش اول]

سه موضوع ایمان، یقین و نیّت، جملگی امور درونی است که عمل، ثمره ی بیرونی آن ها و نشأت گرفته از درون است. بهادادنی این چنین به درون در باروری عمل خارجی، جای تأمّل و دقّت فراوان دارد؛ یعنی اگر عملی با چنین پشتوانه ی قوی صورت گرفت، قاعدتآ عمل صالح است. امّا فقدان هر یک از آن مبانی درونی، تمام یا بخشی از عمل را خدشه دار می کند و اصالت آن را زیر سؤال می برد که :

«بالإیمان یُستدلّ علَی الصّالحات.»(1)

«براساس ایمان است که به اعمال صالح استدلال می شود.»

در این جا به منظور آگاهی بیشتر از حکمت علوی علیه السلام پیرامون هریک از این چهار واژه، برخی کلمات آن حضرت را مورد دقّت و بررسی قرار می دهیم :

[1 _ بلّغ بإیمانی أکمل الإیمان]

É «الإیمان شجره أصلها یقین وَ فَرعُها التّقی وَ نورها الحیاء وَ ثمرها السَّخاء.»(2)

«ایمان درختی است که ریشه آن یقین است، شاخه آن تقوا، نور آن حیا و میوه آن سخاوت است.

در این کلام نورانی، از یک سو پیوند میان ایمان و یقین مورد تأکید قرار گرفته و از سوی دیگر، بازدهیِ چنین پیوندی تبیین شده که تقوی و حیا و سخاوت را در پی خواهد داشت.

ه «زین الإیمان طهاره السَّرائر و حسن العمل فی الظّاهر.»(3)

1- غرر و درر: 4210.
2- غرر و درر: 1786.
3- همان: 5504.