شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 262

10_ پی آمد روی گردانی از یاد خدا، فرو افتادن در تنگنای معیشت است. (طه  :20 124)

سخن را درباره ی ذکر خدا، با این آیه ی قرآنی به پایان می بریم که در تبیین فروفرستادن قرآن می فرماید :

(اللهُ نَزَّلَ أحْسَنَ الْحَدیثِ کِتابآ مُتَشابِهآ مَثانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ، ثُمَّ تَلینُ جُلُودُهُمْ وَ قُلُوبُهُمْ إلی ذِکْرِ اللهِ. ذلِکَ هُدَی اللهِ یَهْدِی بِهِ مَن یَشاءُ، وَ مَنْ یُضْلِلِ اللهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ)(1)

( خداوند، نیکوترین سخن را فرو فرستاد، کتابی متشابه که شامل وعده و وعید است؛ کسانی که خشیت خدایشان دارند، پوست بدنشان از آن به لرزه می افتد. سپس پوست بدنشان و دلهاشان به یاد خدا نرم می گردد. این است هدایت خدا؛ هرکه را بخواهد، به آن راه نماید. و هرکه را خدا گمراه کند (توفیق خاصّ هدایت را از او _ به دلیل سوء اختیار خودشان _ بگیرد)، او را هدایت کننده ای نیست )

لرزیدن بر خود از خشیت خداوندی، آن گاه نرمیِ جسم و جان و گرایش قلب و قالب به یاد خدا؛ از جمله ثمرات برخورداریِ درونی از حقایق قرآنی است.

اینک با توجّه به آیاتی از قرآن که بحث شد، حلاوت درخواست امام سجّاد علیه السلام از خدای متعال بیشتر بر کام جان انسان می نشیند. انسان با تمام وجود می یابد که چرا حضرتش این تنبّه و بیداری را در زمینه ی یاد خدا و چاره جویی برای غفلت و بی خبری، از حضرت حق می طلبد و عرضه می دارد که: «وَ نَبِّهْنی لِذِکْرِکَ فی أوْقاتِ الْغَفْلَهِ».

)(

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَأفْضَلِ ما صَلَّیْتَ عَلی أحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ قَبْلَهُ وَ أنْتَ مُصَلٍّ عَلی أحَدٍ بَعْدَهُ، وَ آتِنا فِ ی الدُّنیا حَسَنَهً وَ فِ ی الاْخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنی بِرَحْمَتِکَ عَذابَ النّارِ.»

«خداوندا، بر محمّد و خاندانش درود فرست، همانند برترین درودهایی که پیش از او بر فردی از آفریدگان خویش فرستاده ای و یا پس از او بر کسی خواهی فرستاد. ما را در دنیا و آخرت نیکویی عطا فرما و به رحمت خود، مرا از آتش دوزخ مصون بدار.»

در بخش پایانی دعای مکارم سه مسأله ی عمده مطرح است :

اوّل: موضوع صلوات و درود ویژه ای که بر پیامبر و خاندانش نثار گردیده است.

دوم: برخورداری از نیکویی ها_ حسنات _ در دنیا و آخرت.

سوم: مصونیّت از عذاب دوزخ، در پرتو رحمت خداوندی.

[103 _ اللهم و صل علی محمد و آله]

مسأله ی صلوات، از اهمّیّت والایی در فرهنگ اسلامی برخوردار است. قرآن مجید می فرماید :

(إنَّ اللهَ وَ ملائِکَته یُصَلُّونَ عَلَی النَّبیّ یا أیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسلیمآ)(2)

( خدا و فرشتگان بر پیامبر دورد می فرستند. ای مؤمنان! شما نیز چنین کنید، بر او درود فرستید و به واقع تسلیم او شوید. )