شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 267

می تواند در محضر عدل الاهی به عنوان عاملی جهت خنثی سازی و کفّاره ی گناه محسوب گردد.

این چهار اثر بارز، ارزنده و درخشان که در کلام معصوم برای صلوات برشمرده شده و آن روشی که خود معصومین در مراقبت بر این امر داشته اند، نشان می دهد که صلوات تا چه حدّ کارساز و اثرگذار است. پیشینیان ما با الهام از ائمّه ی معصومین علیهم السلام ، تلاش وافری در این باب از خود ابراز داشته اند.

کتب فراوانی در باب صلوات به رشته ی تحریر درآمده است(1)  و برخی

جمع آوری کنندگان احادیث، در مجموعه های حدیثی خویش، بخش هایی را به این موضوع اختصاص داده اند، از آن جمله: بحارالأنوار ج 91، غایه المرام محدّث بحرانی : 310 تا 315، مصباح الهدایه آیه الله سیّد علی بهبهانی: 157 تا 163، تعلیقات احقاق الحق آیه الله مرعشی :3 274 به بعد، :9 524 تا 643.

سخن را در باب صلوات، به ذکر صلواتی پایان می بریم که خواندن آن به ویژه برای نماز جمعه توصیه شده است :

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد حَتّی لایَبقی مِنْ صَلَواتکَ شَ یْء. وَ ارْحَم مُحَمَّدآ وَ آلِ مُحَمَّد حَتّی لایَبقی مِنْ رَحْمَتکَ شَ یْء. وَ بارک عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد حَتّی لایبقی مِن بَرَکاتکَ شَ یْء. وَ سَلِّم عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد حَتّی لایبقی مِنْ سَلامکَ شَ یْء.»(2)

«خدایا! بر محمّد و آل محمّد درود فرست تا آنجا که هیچ چیز از صلواتت باقی نماند. و بر محمّد و آل محمّد رحمت فرست تا آنجا که هیچ چیز از رحمتت باقی نماند. و بر محمّد و آل محمّد برکت فرست تا آنجا که هیچ چیز از برکتت باقی نماند و بر محمّد و آل محمّد سلام فرست تا آنجا که هیچ چیز از سلام حضرتت باقی نماند.»

[104 _ و آتنا فی الدنیا حسنه و فی الآخره حسنه، و قنی برحمتک عذاب النار]

پیش از آن که امام سجّاد علیه السلام دعای مکارم را با جمله ی «وَ قِنی بِرَحْمَتِکَ عَذابَ النّارِ» به پایان آورد، از خداوند می خواهد که: «وَ آتِنا فِ ی الدُّنیا حَسَنَهً وَ فِ ی الاْخِرَهِ حَسَنَهً». بدین سان حضرتش سخن از خیر دنیا و آخرت در میان آورده، از حضرت حق می خواهد تا این هر دو، شامل حال وی شود.

قرآن مجید در ضمن تعلیم شعائر حجّ، به حاجیان یادآور می شود که پس از ادای مناسک حج و آداب و رسوم آن به فراوانی یاد خدا نمایند. سپس می فرماید :

(فَمِنَ النّاسِ مَنْ یَقُولُ: رَبَّنا آتِنا فِ ی الدُّنیا وَ ما لَهُ فِ ی الاْخِرَه مِنْ خَلاقٍ * وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ: رَبَّنا آتِنا فِ ی الدُّنیا حَسَنَهً وَ فِ ی الاْخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا عَذابَ النّارِ * أُولئِکَ لَهُمْ نَصیبٌ مِمّا کَسَبُوا وَ اللهُ سَریعُ الحِسابِ)(3)

( برخی از مردم هستند که می گویند: خدایا! در دنیا به ما بده. اینان بهره ای از آخرت ندارند. امّا بعضی از آنها می گویند: خدایا! هم در دنیا به ما حسنه بده و هم در آخرت، و ما را از کیفر دوزخ بازدار. اینان را بهره ای است از آنچه به دست آوردند. و خداوند،

1- پیوست کتاب «شرح و فضایل صلوات» نوشته ی احمدبن محمّد الحسینی اردکانی (چاپتهران: انتشارات میقات)، 28 اثر مستقل که در زمینه ی صلوات نگاشته شده، معرّفی گردیده است.
2- بحارالأنوار 87 : 67، ذیل روایت 10 (نقل از مصباح کفعمی).
3- بقره (2): 201 _ 203.