شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 93

ارزش والای گسترش و اقامه ی عدل در تمامی حوزه ها برای انسان روشن می شود.

بدین روی، فرد متعهّد به مکتب اسلام و پای بند به ارزش های شیعی، باید همواره خود را در این میدان حسّاس، مسؤول بداند، از کوچک ترین حوزه ها این عدل گستری را آغاز کند و در حدّ توان خود با منطق روشن و منش استوار، به گسترش آن در حوزه های دیگری روی آورد.

این مهم جز با تدارک این روحیه (گریز از ظلم و تلاش در راه برقراری عدل در تمامی عرصه ها) در عمق جان فرد امکان پذیر نیست. این کار را باید از حوزه های کوچک و تا سر حدّ امکان نزدیک به خود آغاز نمود. بسا کاستی ها که انسان در این زمینه دارد و آگاهانه یا ناخودآگاه، به محض رویارویی با واژه ی عدل، آن را از دیگران و در حوزه های گسترده طلب می کند، حال آن که باید این مهم را ابتدا در خود و سپس در شعاع نزدیک به خود جست وجو کند.

اگر چنان کرد و چنین شد، آن گاه این روحیه در او شکل و نضج می گیرد. و چنین انسان والایی در هیچ یک از عرصه های فردی و اجتماعی جز به عدل نمی اندیشد و جز به عدل رفتار نخواهد کرد.

[31 _ کظم الغیظ]

کظم غیظ  : قرآن مجید در وصف افراد متّقی می فرماید :

(الَّذینَ ینفقونَ فی السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الکاظمینَ الغیظ وَ العافینَ عَنِ النّاس وَ الله یحبّ المحسنین.)(1)

«کسانی که در (هر وضعی) راحتی و دشواری، انفاق می کنند؛ خشم خود را فرو می خورند و از مردم عفو می کنند. و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.»

راغب اصفهانی، غیظ را، «خشم شدید» معنی و نغیّظ را «اظهار غیظ» معنی می کند. آیه ی قرآنی (تکاد تمیّز من الغیظ)(2)  که در وصف آتش جهنّم آمده، بدین معنی

است که گویی آتش از شدّت غیظ و غضب پاره پاره می شود و شراره و شعله می کشد. در آیه ی دیگر آمد: (سمعوا لها تغیظآ)(3)  یعنی می شنوند که آتش اظهار غیظ می کند و

صفیر می کشد.

همین چند آیه، واژه ی غیظ را تفسیر می نماید که با حرارت سرکش و غضب شدید پیوند خورده است. آنان که بتوانند نیروی سرکش غیظ را در نفس خود مهار نموده و زمام آن را خود به دست گیرند، در شمار متّقین و محسنین جای می گیرند و مورد محبّت و علاقه ی خدای متعال قرار می گیرند. چنین است که «کظم غیظ» همواره به عنوان یک ارزش والا در فرهنگ و اخلاق دینی مطرح است و پیشوایان گرامی ما بر آن پای می فشردند، به حدّی که سیره ی آنان مالامال از جلوه های این فضیلت اخلاقی است.

در فرهنگ دینی، از این توان _ فروبردن خشم _ به عنوان ابزار آزمون مردم یاد شده، آن جا که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

1- آل عمران (3): 134.
2- ملک (67): 8 .
3- فرقان (25): 12.