جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 131

1- نمل /89.

2- تفسیر المیزان، ج20، ص112.

3- التاج الجامع للأصول فی احادیث الرسول، ج5، ص422 رواه الشیخان والترمذی.

می شود و چیزی محبوب تر برای آنها از نگاه بر پروردگارشان نمی باشد.(1)

احادیث مروی از طرق شیعه را هم می توان به دو دسته تقسیم کرد:

1 - سید عبدالعظیم حسنی حدیثی را از امام هشتم علیه السلام روایت می کند که حضرت در ذیل آیه فرمود: چهره هایی می درخشند و انتظار پاداش پروردگارشان را می برند.(2)

2 - امیر مؤمنان در جواب زندیقی می فرماید: پس از فراغت از حساب، اولیای الهی در نهری غسل می نمایند و از نهر دیگری می آشامند، چهره های آنها سپید گشته و هر گونه آلودگی از آنها زدوده شده سپس به آنها دستور ورود به بهشت داده می شود بعد از آن امام می فرماید: از این مقام بدان می نگرند که خداوند چگونه پاداش به آنها می دهد.(3)

نکته قابل توجه آن است که از برخی از روایات منقول از طرف اهل تسنّن تجسیم استفاده می شود ولی در احادیث شیعه اصرار بر آن است که از تجسیم و تشبیه پرهیز شود و خداوند را منزّه از رؤیت جسمانی معرفی نماید از این رو در تفسیر آیه قائل به اضمار شده اند.

تحلیل مرحوم علامه مجلسی

علامه بزرگوار در مقابل افرادی که آیه فوق را دلیل بر جواز رؤیت پروردگار گرفته اند چهار جواب به صورت زیر می دهد 1 - ناظره به معنای منتظره است 2 - مضاف در عبارت حذف شده است یعنی منتظر ثواب پروردگار هستند 3 - در عبارت آیه «الی» به معنای «عند» است یعنی به نزد پروردگار می نگرند 4 - نظر به

پروردگار کنایه از نهایت درجه معرفت است همان طوری که در فرمایش رسول اکرم است: «اعبد اللّه کأنّک تراه»(4).

محدث و علامه بزرگوار در پایان بخش، عقیده شیعه را بدین صورت بیان می کند: محال بودن «رؤیت الهی» مطلقا از مذهب اهل بیت معلوم و مبرهن است و به اتفاق مخالف و مؤالف اجماع شیعه بر آن است و آیات قرآن کریم هم دلالت بر آن داشته و