جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 266

عنایت الهی کارساز است، از این رو با واژه «فاء» تفریعیه بیان می فرماید که تنها از تو درخواست دارم و در پیشگاه تو تضرّع می نمایم.

2 - کلمه «لک» مقدم بر «اَسْئَلُ» و کلمه «اِلَیْکَ» هم مقدم بر «اَبْتَهِلُ» آورده شده است، این تقدیم حصر را می رساند، همچنان که در «اِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» گفته شده است؛

یعنی الهی تنها از تو خواستارم و تنها در پیشگاه تو زاری دارم. بنده خدا نه از غیر خدا

درخواستی دارد و نه در مقابل دیگری زاری می نماید، او تاج کرامت بندگی خدا را به افسر شاهنشهی نمی فروشد و گدایی در دوست را به پادشاهی نمی دهد و از او هم جز خودش چیز دیگری نمی خواهد.

هر کسی را سر چیزی و تمنای کسیست

ما به غیر از تو نداریم تمنای دگر

زان که هرگز به جمال تو در آیینه وهم

متصور نشود صورت و بالای دگر

ابتهال برای چیست؟

3 - ابتهال همان طور که گفته شد به معنای تضرّع و زاری است. حال باید دید خداوند چه نیازی به تضرّع و زاری ما دارد؟ بینوایی در مقابل دیگری تضرّع و زاری می کند برای

آن که دل او را به رحم آورد و سرانجام توجهی کند، اگر تضرّع و زاری نداشته باشد طرف

تحت تأثیر قرار نمی گیرد و قهرا عنایتی نخواهد نمود، ولی خداوند متعال که در معرض حوادث نیست و متأثر از چیزی نمی شود، پس ما چرا زاری کنیم؟ مگر سرور شهیدان حضرت ابا عبداللّه الحسین علیه السلام در دعای عرفه در پیشگاه الوهیت عرضه نمی دارد:

«اِلهی تَقَدَّسَ رِضاکَ اَنْ یَکُونَ لَهُ عِلَّهٌ مِنْک فَکیْفَ یَکُونُ لَهُ عِلَّهٌ مِنّی»(1).

(معبود من! رضای تو پاک تر از آن است که از طرف خودت علتی داشته باشد، چه رسد که از سوی من علتی برای او باشد).

در پاسخ باید گفت که خداوند متعال تحت تأثیر قرار نمی گیرد و کاملاً مبرای از جهات انسانی و تأثیرات بشری است، همان طور که حضرت می فرماید: ولی تضرّع و