جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 272

1- احزاب /40 - 41.

2- نهج البلاغه، نامه 45.

3- اصول کافی، ج3، ص 247.

بردن کاری بیهوده است.(1)

2 - رعایت پیمان الهی

پیمان نخستین و همگانی الهی، همان طور که از آیه میثاق و جمله «اَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ»(2) و همچنین از آیه عهد و جمله «اَلَمْ اَعْهَدْ اِلَیْکُمْ»(3) استفاده می شود، عبارت از ایمان به ربوبیت و عبودیت در پیشگاه خدا و نفی ربوبیت از هر موجود دیگر وعبودیت در مقابل شیطان است. نخستین پیام پیامبران الهی هم نغمه زیبای توحید بوده که کلیه حقائق اعتقادی و تعالیم اخلاقی ایشان هم در ذیل همین پیام

مندرج می باشد، قرآن کریم هم لبریز از توحید و دعوت بدان است به طوری که کلیه مطالب آن در محور توحید و نفی شرک دور می زند و از دیدگاه این کتاب آسمانی شرک ظلمی بزرگ بوده(4) که به هیچ وجه بخشوده نمی شود(5) مگر آن که انسان توبه کند و ایمان آورده وعمل صالح انجام دهد.(6)

ابعاد گوناگون توحید در کتب اعتقادی و تفسیری و در رأس آنها قرآن کریم مسطور است، چه توحید ذاتی، چه توحید صفاتی و چه توحید افعالی، چه در ارتباط با خالقیت الهی و چه در رابطه با ربوبیت او، چه در تکوین و چه در تشریع. از طرفی دیگر لازمه اعتقاد و ایمان صحیح، توحید در بندگی هم هست، چه در عبادت و چه در اطاعت. و یک فرد مسلمان هم باید از نظر اعتقادی موحد باشد و هم از نظر عملی، غیر از خداوند متعال خالق و رازقی را نشناسد و از غیر او اصالتا اطاعت ننموده و به غیر او عبادتی نداشته باشد. حال این غیر چه قیصر باشد چه مسیح، چه بت باشد و چه پیامبر. از این رو

غلو کنندگان نسبت به پیامبر و ائمه اطهار از دایره موحدان و مسلمانان خارج و در زمره

کفّار محسوب می گردند.

این عهد الهی که توحید و یکتا پرستی باشد، هم توسط وجدان و فطرت بشری و هم به وسیله عقل و استدلال انسانی و هم توسط انبیاء و پیامبران الهی و هم به وسیله کتب و