جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 279

1- نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 237.

2- طه /1 - 2.

3- اصول کافی، ج2، ص95، روایت 6؛ المحجه البیضاء، ج7، ص144.

4- ینابیع الحکمه، ج3، ص335.

هیچ گونه شکری نمی توانم به جا آورم مگر آن که توفیق همان شکر را تو داده ای.

خداوند فرمود: هم اکنون که تو توجه بدین مطلب داری شکر را به جای آوردی.(1)

انسان برای کار خوبی هم که خودش انجام داده است باید سپاس الهی را به جا آورد؛ زیرا کلیه ابزار خوبی و انجام آن از آن خداست، سلامتی را او داده که عبادت می کنیم،

ثروت را او داده که انفاق می کنیم، توفیق را هم او داده که در راه خیر گام بر می داریم؛ از این رو امام صادق علیه السلاممی فرماید:

«اِذا اَحْسَنْتُمْ فَاحْمِدُوا اللّه وَ اِذا اَسَأتُمْ فَاسْتَغْفِروا اللّه»(2).

(هنگامی که خوبی کردید سپاس خدا را به جا آورید و زمانی که بدی انجام دادید از خداوند درخواست آمرزش کنید).

انگیزه شکر

اشاره

عوامل متعددی سبب می شود که انسان بنده شاکری باشد که اینک به برخی از آنها اشاره می گردد:

1 - توجه به نعمتهای الهی

همچنان که در روان شناسی مسلّم است حرکات ظاهری انسان برخاسته از باورهای قلبی اوست؛ از این رو شناخت و شکر قلبی مقدم بر شکر و سپاس زبان و جوارح است، در همین مورد باید توجه داشت که غفلت، آفت بزرگی است که انسان را از شکر الهی باز می دارد و از این رو امام علیه السلام از آن به خدا پناه می برد.

اگر انسان قدری دقت کند مشاهده می کند که پیوسته مرهون الطاف و عنایات خدایی است. توجه وقتی پدید می آید که انسان هر نعمتی را با فقدان آن مقایسه نماید، یک ضربان تند قلب آدمی را بیچاره می کند، یک تنگی نفس به کلی آرامش را از او سلب می سازد و یک درد کلیه فریادش را بلند می سازد، این که انسان با آرامش مخصوص شب را تا صبح به استراحت می پردازد و صبح تا غروب به کار و کوشش، خود یکی از ارزنده ترین نعمتهاست. در کنار این نعمت، صدها نعمت معنوی مانند ایمان و معرفت، و یا مادی مانند امنیت و رفاه نسبی، هزاران شکر و سپاس را ایجاب می کند.

2 - سطح انتظار عاقلانه و منطقی

برخی توجه به ماهیت جهان ندارند، گمان می کنند