جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 305

1- الرحمن /46.

2- المحجه البیضاء، ج8، ص149.

معصیتی انجام دهد؛ زیرا آدمی اگر مختصر غفلتی کند گرفتار شیطان و نفس امّاره می گردد. خداوند متعال پیوسته انسان را از وساوس شیطان بر حذر داشته و می فرماید:

«یا بَنی ادَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطَانُ کَمَا اَخْرَجَ اَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّهِ»(1).

(ای فرزندان آدم، مبادا شما را شیطان فریب دهد همچنان که پدر ومادر شما را از بهشت بیرون کرد).

و مؤمنان را می ستاید که پیوسته مراقب اند و می فرماید:

«وَ الَّذِینَ هُمْ لاَِمَاناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ»(2).

(و آنان که امانتها و پیمانهای خود را رعایت می کنند).

علمای اخلاق وضعیت انسان را در رهگذر گیتی تشبیه به رهگذری می کنند که در بیابانی پر خار و خاشاک حرکت می کند.

همچنان که او با دقت هر چه تمامتر مواظبت می کند از این که مبادا خاری به پایش فرو رود یا تیغی ساقش را مجروح سازد، انسان سالک هم در فراز و نشیب زندگی باید مراقبت نماید که مبادا وظیفه ای را ترک کند یا گناهی او را از پا درآورد.

ابعاد مراقبت

مراقبت را می توان در سه بعد مطرح نمود:

1 - ترک محرمات 2 - انجام طاعات 3 - عدم غفلت از حضور در محضر رب العزّه، طبعا همان طور که عارف وارسته مرحوم حاج شیخ محمّد بهاری می فرماید: مراقبت الهی قلّه اوج مراقبت بوده(3) و سرمنشأ کلیه خیرات می باشد و می توان گفت مراقبت در دو بعد اولیه عبارت از مراقبت اخلاقی است و در بعد سوم مراقبت عرفانی می باشد.

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

«فَرَحِمَ اللّه ُ امْرَءا رَاقَبَ رَبَّهُ وَ تَنَکَّبَ ذَنْبَهُ»(4).

(خداوند رحمت کند کسی را که رعایت پروردگارش را بنماید و از گناهش روی