جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 43

1- مؤمنون/76.

2- لسان العرب، ج13، ص218.

3- مجمع البیان، ج7، ص113.

4- مجمع البحرین، ج6، ص267.

5- مجمع البیان، ج7، ص113.

مُتَضَرِّعا: تذلّل و اصرار در دعا، در قاموس و اقرب الموارد آمده «تَضَرَّعَ اِلَی اللّه ِ» یعنی

ابتهال و تذلّل کرد، و به قولی خود را در معرض طلب حاجت قرار داد(1)، همچنین در

قاموس به معنای خضوع ترجمه کرده است.

ابن منظور گوید (به صورت خلاصه): خَضَعَ وَ ذَلَّ، وَ تَضَرَّعَ: تَذَلَّلَ وَ تَخَشَّعَ، وَ قَولُهُ عَزَّوَجلّ«فَلَوْلا اِذْ جاءَهُمْ بَأْسُنا تَضَرَّعُوا»(2) فَمَعناهُ تَذَلَّلُوا وَ خَضَعُوا وَ تَضَرَّعَ اِلَی اللّه ِ أی اِبْتَهَلَ، وَ التَضَرُّع: اَلتَّلَوِّی وَ الاِسْتِغاثَه وَ قَولُه عَزّوَجَلّ «تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَ خُفْیَهً»(3) اَلمَعنی: تَدْعُونَه مُظْهِرینَ الضِّراعَهَ وَ هِی شدّهُ الفَقْرِ و الحاجَهُ اِلَی اللّه ِ عَزَّوَجَلّ.(4)

راجِیًا: رجاء، امید.

ثواب: پاداش، کیفر، ثواب به جزای اعمال نیک و بد گفته می شود همان طور که قرآن کریم در مورد کیفر می فرماید: «هَلْ ثُوِّبَ الْکُفَّارُ مَا کَانُوا یَفْعَلُونَ»(5) و در مورد پاداش نیک می فرماید: «فَاَثَابَهُمُ اللّه ُ بِمَا قَالُوا جَنَّاتٍ...»(6).

شرح

کلام امام علیه السلام در این قسمت گویای دو مطلب است؛ یکی گریختن به سوی خداوند و دیگری ایستادن در محضر او.

گریز به سوی خداوند

1 - فَقَدْ هَرَبْتُ الیکَ: دلبستگی به هر چیز غیر از خدا ایجاد گرفتاری می کند، باید از هر مشغله ای به خدا پناه برد چه شیطان باشد چه نفس اماره، چه هوای ریاست باشد چه شهوت ثروت، بلکه هر چیزی که انسان را از خدا غافل دارد و به خود متوجه کند بتی است که در مقابل انسان جلوه گری می نماید.