- پیشگفتار 1
- مناجات شعبانیه 7
- بررسی اسناد مناجات شعبانیه 17
- بخش اوّل 21
- قسمت اوّل 21
- اشاره 21
- درود بر پیامبر و خاندان او 22
- نقش صلوات 23
- شیوه درود بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 24
- اشاره 26
- معانی دعا، نداء و نجوی 26
- قسمت دوم 26
- دعا در اصطلاح شرعی 28
- سه حالت در دعا 28
- توسل 31
- توسل در فرهنگ شیعی 32
- سخنانی از فخر رازی در مورد توسل به پیامبر 34
- دو نمونه از دعای رسول اکرم صلی الله علیه و آله 35
- دو نمونه از دعای امام صادق علیه السلام 36
- تفاوت توسل و دعا 37
- زنده بودن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نزد خداوند 38
- معنای سمیع و بصیر 40
- اشاره 42
- قسمت سوم 42
- گریز به سوی خداوند 43
- حضور در پیشگاه خداوند 44
- تضرّع در پیشگاه خداوند 45
- خشوع رسول اکرم صلی الله علیه و آله در پیشگاه الوهیّت 47
- خشوع امیرالمؤمنین علیه السلام در محضر خداوند 48
- امید به عنایات پروردگار 49
- قسمت چهارم 50
- اشاره 50
- چرا دعا کنیم؟ 52
- قضا و قدر 54
- قسمت پنجم 54
- اشاره 54
- جبر جهانی و اختیار انسانی 55
- علل و عوامل پیشرفت و سقوط 56
- دعا در پرتو تقدیر 58
- قسمت ششم 60
- اشاره 60
- فقر امکانی 61
- دو معنی برای «الفقر فخری» 62
- اشاره 64
- حرمان و خذلان 64
- بخش دوم 64
- اشاره 66
- بخش سوم 66
- خرسندی و خشم پروردگار 66
- فرو نشاندن خشم 68
- بخش چهارم 70
- فاعلیت الهی و قابلیت امکانی 70
- اشاره 70
- لطف الهی 72
- استعداد نخستین و استعدادهای تابعه 72
- بخش پنجم 74
- اشاره 74
- 1- ترسیم منظره قیامت 75
- 2 - زیبایی توکل 76
- بخش ششم 78
- لازمه بزرگی عفو و بخشش است 78
- اشاره 78
- اعتراف به گناه در پیشگاه خداوند 79
- عقوبت برای چیست؟ 79
- آفتاب لب بام 80
- اعتراف در مقابل غیر خدا 81
- بخش هفتم 82
- سعادت انسان 82
- اشاره 82
- خطر نفس 83
- بخش هشتم 85
- اشاره به نعمتهای الهی 85
- اشاره 85
- اشاره 87
- بخش نهم 87
- یأس و قنوط 88
- امید در دنیا 88
- یک خاطره 89
- جبران جنایت 90
- درمان اضطراب 90
- امید به آخرت 92
- تغییر هویت و اصلاح شخصیت 92
- خاطره ای عبرت انگیز 93
- ایمنی و یأس از خدا 94
- نومیدی و یأس از مردم 95
- بخش دهم 97
- اشاره 97
- ولایت الهی 98
- کفایت الهی 98
- قرب الهی 99
- فضل الهی نه استحقاق بشری 99
- رابطه بین گناه و جهالت 100
- اشاره 101
- ستّار بودن خداوند 101
- بخش یازدهم 101
- حفظ آبروی دیگران 104
- وجوب نهی از منکر و حرمت غیبت 106
- بخش دوازدهم 107
- 1 - بذل و بخشش الهی 107
- اشاره 107
- 3 - اعمال ناقابل انسانی 108
- 2 - گذشت و مغفرت سرمدی 108
- اشاره 110
- بخش سیزدهم 110
- لقاء اللّه 110
- تحلیلی در مورد معنای لقاء 111
- لقاء از نظر لغت 111
- لقاء کفّار 113
- لقاء آخرت 113
- دیدگاه مفسّران 114
- لقاء اللّه چیست؟ 114
- رؤیت الهی 122
- دیدگاه مفسّرین 123
- دیدگاه اخبار 124
- دو نکته در مورد رؤیت الهی 125
- نظر به پروردگار 127
- دیدگاه مفسّران 127
- دیدگاه روایات 130
- تحلیل مرحوم علامه مجلسی 131
- تقابل دو چهره 133
- محرومیت کفّار 135
- لقاء ویژه 137
- شوق دیدار 138
- اشاره 141
- بخش چهاردهم 141
- نیاز انسانی و کرامت الهی 142
- نکاتی در مورد پوزش و اعتذار 143
- اشاره 147
- بخش پانزدهم 147
- دو نکته 148
- 1 - رابطه بین مکرمت و هدایت و پستی و ضلالت 150
- بخش شانزدهم 150
- اشاره 150
- اشاره 150
- دو نوع هدایت 151
- 2 - رابطه بین آبرو و عافیت و فضیحت و گناه 152
- اشاره 153
- سرمایه زندگی 153
- بخش هفدهم 153
- هدف اولیای الهی از زندگی 154
- بخش هجدهم 156
- انحصار ستایش به پروردگار متعال 156
- اشاره 156
- دوام ستایش 157
- گستردگی ستایش 158
- ستایش شایسته 158
- ویژگی نماز 159
- مقایسه غنای الهی و نیاز بشری 160
- اشاره 160
- بخش نوزدهم 160
- عشق و اخلاص امیر مؤمنان 162
- محبت الهی 162
- نور محبت را از من مگیر 163
- خاطره ای از زندان 163
- بضاعتی اندک و آرمانی عالی 164
- بخش بیستم 164
- اشاره 164
- بخش بیست و یکم 166
- حکمت آفرینش 166
- اشاره 166
- بحث فلسفی 167
- ترسیم دوران غفلت 168
- بخش بیست و دوم 168
- اشاره 168
- اشاره 170
- بخش بیست و سوم 170
- یک تحلیل روانی 171
- گرفتاری های گوناگون 171
- بخش بیست و چهارم 174
- فروتنی در پیشگاه احدیت 174
- اشاره 174
- اشاره 176
- بخش بیست و پنجم 176
- 1 - پشیمانی و اعتذار 177
- 3 - عفو الهی نمودی از کرامت اوست 178
- 2 - درخواست عفو 178
- اشاره 179
- هر نیرویی از خداوند متعال است 179
- بخش بیست و ششم 179
- عنایت الهی 180
- عوامل اجتناب از گناه 180
- غفلت و آلودگی 181
- کرامت ایزدی سبب دوری از گناه است 181
- 1 و 2 - دو درخواست و دو ستایش 182
- اشاره 182
- بخش بیست و هفتم 182
- 4 - امید انسانی و بذل و بخشش الهی 183
- 3 - قرب الهی 183
- بخش بیست و هشتم 185
- اشاره 185
- 1 - دلی شیفته 186
- 2 - زبانی صادق 186
- 3 - نگاهی صائب 187
- اشاره 190
- بخش بیست و نهم 190
- 1 - جاودانگی اولیای الهی 191
- 2 - عزّت دوستان خداوند 192
- 3 - شادمانی اولیای الهی 193
- 1 - راههای معرفت 195
- اشاره 195
- بخش سی ام 195
- 2 - تنها اتکال به خدا 197
- بخش سی و یکم 198
- حسن ظن به خداوند 198
- اشاره 198
- بخش سی و دوم 200
- اشاره 200
- درجات اولیا 200
- برترین مردم 201
- اشاره 202
- امام سجاد علیه السلام و نزول باران 202
- 1 - لازمه محبّت الهی 204
- 2 - ثمره اطاعت از پیامبر 204
- وله و شیفتگی در عبادت و یاد خدا 205
- بخش سی و سوم 205
- اشاره 205
- ذکر خفی و ذکر جلی 206
- خواسته های گوناگون 208
- تشرّف به جایگاه قدس پروردگاری 209
- اشاره 211
- بخش سی و چهارم 211
- همراهی با نیکان 211
- نهی از همنشینی با بدان 213
- روایاتی در مورد مجالست 214
- سخن حضرت مسیح در مورد همنشین 214
- داستان جوان نیکی که در اثر مصاحبت با پدر بدرفتار گرفتار غرق شد 216
- موقعیّت خداپسندانه 217
- خشنودی خداوند در چیست؟ 219
- ضعف بشری و قدرت الهی 220
- استغفار اولیای الهی از چیست؟ 221
- بخش سی و پنجم 221
- اشاره 221
- انابه به سوی پروردگار 223
- مالکیت الهی 223
- سهو و غفلت انسانی 224
- اشاره 225
- بخش سی و ششم 225
- انقطاع به سوی پروردگار 226
- کمال انقطاع چیست؟ 226
- ابراهیم اسوه انقطاع 227
- دعایی از امام سجاد علیه السلام 227
- تبتیل در قرآن کریم و دیدگاه مفسّران 228
- اولیای الهی 230
- نتیجه انقطاع 232
- اشاره 232
- 1 - نورانیت دل 232
- 2 - شکافتن حجابهای نورانی 234
- 3 - رسیدن به منبع عظمت 235
- 4 - تمسّک به مقام قدس 235
- اشاره 237
- مقامات سه گانه (نداء، نظر و نجوی) 237
- اشاره 237
- بخش سی و هفتم 237
- 1 - مقام نداء 238
- اشاره 239
- 2 - مقام نظر 239
- عشق به زیبایی و عشق به خداوند 240
- 3 - مقام نجوی 240
- علوم رهبران الهی 241
- یک نکته در مورد روان کاوی 242
- روشن بینی اولیای الهی 242
- اشاره 244
- بخش سی و هشتم 244
- حسن ظن به خداوند 245
- یأس از رحمت الهی 245
- ایمنی از سیاست الهی 246
- خوف و رجاء 246
- دو عامل محرک آدمی 248
- رجاء دروغین 248
- کرم جمیل 249
- اشاره 251
- بخش سی و نهم 251
- خطر گناه 252
- توکل انسانی و گذشت الهی 254
- بخش چهلم 255
- تبدیل بدیها به خوبیها 255
- اشاره 255
- بخش چهل و یکم 257
- اشاره 257
- لقاء اللّه در این جهان 258
- نخستین مانع لقای الهی 259
- بخش چهل و دوم 263
- تشویق و توبیخ 263
- اشاره 263
- بخش چهل و سوم 265
- اشاره 265
- اشاره 265
- بخش اوّل 265
- ابتهال برای چیست؟ 266
- 1 - یاد خدا 267
- اشاره 267
- اشاره 267
- بخش دوم 267
- فراموشی از خداوند سبب فراموشی از خود می شود 268
- تداوم یاد خدا 269
- تداوم یاد خدا در اسلام 270
- 2 - رعایت پیمان الهی 272
- شکر و سپاس پروردگاری 273
- اشاره 273
- شکر و عبادت 277
- کفران نعمت 277
- شکر شایسته 278
- دو خاطره از رسول اکرم صلی الله علیه و آله 278
- 2 - سطح انتظار عاقلانه و منطقی 279
- اشاره 279
- 1 - توجه به نعمتهای الهی 279
- انگیزه شکر 279
- 4 - شناخت عوامل بدیها و کاستیها 280
- 3 - نگاه به پایین تر از خود 280
- شکر و شکوی 281
- شکر عملی 281
- علت پیشرفت و سقوط کشورها 282
- شکرگزاری در سطح کلان کشوری 282
- استخفاف دینی 283
- بخش چهل و چهارم 286
- اشاره 286
- سخنی در مورد نور الهی 288
- نور ابهج کدام است 290
- گفتاری در مورد عرفان 291
- واژه عرفان 292
- عرفان چیست؟ 292
- زبان عرفان 293
- شروط عرفان 293
- دکتر الکسیس کارل در مورد احساس عرفانی می گوید 294
- مدرسه عرفان 295
- کتاب عرفان 295
- دلیل عارف 295
- استاد عرفان 296
- دیدگاه عارف 297
- عشق به کمال مطلق 298
- خواسته عارف 298
- کردار عارف 299
- روحیات عارف 299
- سرانجام عارف 300
- دشمن عارف 300
- توحید و عرفان 301
- خوف و رجاء 301
- بدون تعلق 301
- بازگشت به دعا 302
- خوف الهی 302
- عامل خوف الهی 303
- ماهیت ترس 303
- اصول مرابطه 304
- ثمرات خوف 304
- ابعاد مراقبت 305
- مراقبت دل و مراقبت جوارح 306
- مراقبت انسانی و مراقبت الهی 307
- دو اسم از اسماء حسنای الهی 308
- سخن پایانی 308
- کتابنامه 310
1- قاموس قرآن، ج7، ص240.
2- برخی احتمال داده اند که عبارت مزبور ترسیمی از وضعیت کنونی ایشان در این جهان باشد.
3- آل عمران /106.
4- قیامه /22 - 24.
5- عبس/ 38 - 40.
چهره هایی غرق در ناز و نعمت و صورتهایی هم در پستی و ذلت.(1)
از جمله خداوند می فرماید:
«یَوْمَ تَرَی الْمُؤمِنینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ یَسْعی نُورُهُمْ بَیْنَ اَیْدیهِمْ وَ بِاَیْمَانِهِمْ بُشْراکُمُ الْیَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهَارُ خَالِدینَ فیهَا ذلِکَ هُوَ الفَوْزُ الْعَظیمُ».(2)
(روزی مردان و زنان مؤمن را مشاهده خواهی کرد که شعشعه نورشان پیش رو و سمت راست آنان پرتو می افکند، مژده باد شما را بهشتهایی که در زیر درختانش رودبارهایی روان است، برای همیشه در آنجا هستند، این همان سعادت و رستگاری عظیم می باشد).
خداوند چهره زیبای مؤمنین و مؤمنات را به خوبی ترسیم نموده که چگونه غرق در نورانیّت بوده و تلألؤ آن اطراف ایشان را فرا گرفته و بشارت به بهشت داده می شوند، وضعیت آنان چنان است که منافقان حسرت نورانیت آنها را برده و تقاضا می کنند تا توجهی بدانها نمایند، تا از فروغ ایشان بهره مند گردند.
2 - زیبایی توکل
دائره توکل وسیع و گسترده است، از جمله ابعاد آن توکل به خدا در انعام و بخشش است و بعد دیگر آن توکل به او در گذشت و مغفرت می باشد، در این عبارت سخن امام علیه السلام ناظر به بعد دوم است، از این بعد توکل در روایات به عبارات دیگری هم بیان شده است مانند رجاء. این بعد توکل در مقابل یأس می باشد که از گناهان کبیره است، در
ادبیات فارسی هم تعبیراتی مشابه آن وجود دارد همچنان که حافظ می گوید:
تکیه برتقوا و دانش در طریقت کافریست
راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش
در همین مورد، روایات متعددی هست که از اعتماد به عمل خویش برحذر داشته و
اتکال و اعتماد به فضل پروردگار را توصیه می کند. برای مثال امام سجاد علیه السلام در پیشگاه أحدیت عرض می کند: