- پیشگفتار 1
- مناجات شعبانیه 7
- بررسی اسناد مناجات شعبانیه 17
- بخش اوّل 21
- قسمت اوّل 21
- اشاره 21
- درود بر پیامبر و خاندان او 22
- نقش صلوات 23
- شیوه درود بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 24
- قسمت دوم 26
- اشاره 26
- معانی دعا، نداء و نجوی 26
- دعا در اصطلاح شرعی 28
- سه حالت در دعا 28
- توسل 31
- توسل در فرهنگ شیعی 32
- سخنانی از فخر رازی در مورد توسل به پیامبر 34
- دو نمونه از دعای رسول اکرم صلی الله علیه و آله 35
- دو نمونه از دعای امام صادق علیه السلام 36
- تفاوت توسل و دعا 37
- زنده بودن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نزد خداوند 38
- معنای سمیع و بصیر 40
- قسمت سوم 42
- اشاره 42
- گریز به سوی خداوند 43
- حضور در پیشگاه خداوند 44
- تضرّع در پیشگاه خداوند 45
- خشوع رسول اکرم صلی الله علیه و آله در پیشگاه الوهیّت 47
- خشوع امیرالمؤمنین علیه السلام در محضر خداوند 48
- امید به عنایات پروردگار 49
- اشاره 50
- قسمت چهارم 50
- چرا دعا کنیم؟ 52
- قضا و قدر 54
- قسمت پنجم 54
- اشاره 54
- جبر جهانی و اختیار انسانی 55
- علل و عوامل پیشرفت و سقوط 56
- دعا در پرتو تقدیر 58
- قسمت ششم 60
- اشاره 60
- فقر امکانی 61
- دو معنی برای «الفقر فخری» 62
- بخش دوم 64
- اشاره 64
- حرمان و خذلان 64
- اشاره 66
- بخش سوم 66
- خرسندی و خشم پروردگار 66
- فرو نشاندن خشم 68
- بخش چهارم 70
- فاعلیت الهی و قابلیت امکانی 70
- اشاره 70
- لطف الهی 72
- استعداد نخستین و استعدادهای تابعه 72
- بخش پنجم 74
- اشاره 74
- 1- ترسیم منظره قیامت 75
- 2 - زیبایی توکل 76
- بخش ششم 78
- اشاره 78
- لازمه بزرگی عفو و بخشش است 78
- اعتراف به گناه در پیشگاه خداوند 79
- عقوبت برای چیست؟ 79
- آفتاب لب بام 80
- اعتراف در مقابل غیر خدا 81
- بخش هفتم 82
- اشاره 82
- سعادت انسان 82
- خطر نفس 83
- بخش هشتم 85
- اشاره به نعمتهای الهی 85
- اشاره 85
- اشاره 87
- بخش نهم 87
- یأس و قنوط 88
- امید در دنیا 88
- یک خاطره 89
- جبران جنایت 90
- درمان اضطراب 90
- امید به آخرت 92
- تغییر هویت و اصلاح شخصیت 92
- خاطره ای عبرت انگیز 93
- ایمنی و یأس از خدا 94
- نومیدی و یأس از مردم 95
- بخش دهم 97
- اشاره 97
- کفایت الهی 98
- ولایت الهی 98
- قرب الهی 99
- فضل الهی نه استحقاق بشری 99
- رابطه بین گناه و جهالت 100
- اشاره 101
- ستّار بودن خداوند 101
- بخش یازدهم 101
- حفظ آبروی دیگران 104
- وجوب نهی از منکر و حرمت غیبت 106
- 1 - بذل و بخشش الهی 107
- اشاره 107
- بخش دوازدهم 107
- 2 - گذشت و مغفرت سرمدی 108
- 3 - اعمال ناقابل انسانی 108
- بخش سیزدهم 110
- اشاره 110
- لقاء اللّه 110
- تحلیلی در مورد معنای لقاء 111
- لقاء از نظر لغت 111
- لقاء کفّار 113
- لقاء آخرت 113
- دیدگاه مفسّران 114
- لقاء اللّه چیست؟ 114
- رؤیت الهی 122
- دیدگاه مفسّرین 123
- دیدگاه اخبار 124
- دو نکته در مورد رؤیت الهی 125
- نظر به پروردگار 127
- دیدگاه مفسّران 127
- دیدگاه روایات 130
- تحلیل مرحوم علامه مجلسی 131
- تقابل دو چهره 133
- محرومیت کفّار 135
- لقاء ویژه 137
- شوق دیدار 138
- اشاره 141
- بخش چهاردهم 141
- نیاز انسانی و کرامت الهی 142
- نکاتی در مورد پوزش و اعتذار 143
- بخش پانزدهم 147
- اشاره 147
- دو نکته 148
- بخش شانزدهم 150
- 1 - رابطه بین مکرمت و هدایت و پستی و ضلالت 150
- اشاره 150
- اشاره 150
- دو نوع هدایت 151
- 2 - رابطه بین آبرو و عافیت و فضیحت و گناه 152
- سرمایه زندگی 153
- بخش هفدهم 153
- اشاره 153
- هدف اولیای الهی از زندگی 154
- انحصار ستایش به پروردگار متعال 156
- بخش هجدهم 156
- اشاره 156
- دوام ستایش 157
- ستایش شایسته 158
- گستردگی ستایش 158
- ویژگی نماز 159
- اشاره 160
- بخش نوزدهم 160
- مقایسه غنای الهی و نیاز بشری 160
- محبت الهی 162
- عشق و اخلاص امیر مؤمنان 162
- نور محبت را از من مگیر 163
- خاطره ای از زندان 163
- بخش بیستم 164
- اشاره 164
- بضاعتی اندک و آرمانی عالی 164
- بخش بیست و یکم 166
- اشاره 166
- حکمت آفرینش 166
- بحث فلسفی 167
- ترسیم دوران غفلت 168
- بخش بیست و دوم 168
- اشاره 168
- بخش بیست و سوم 170
- اشاره 170
- گرفتاری های گوناگون 171
- یک تحلیل روانی 171
- اشاره 174
- بخش بیست و چهارم 174
- فروتنی در پیشگاه احدیت 174
- اشاره 176
- بخش بیست و پنجم 176
- 1 - پشیمانی و اعتذار 177
- 3 - عفو الهی نمودی از کرامت اوست 178
- 2 - درخواست عفو 178
- هر نیرویی از خداوند متعال است 179
- اشاره 179
- بخش بیست و ششم 179
- عوامل اجتناب از گناه 180
- عنایت الهی 180
- غفلت و آلودگی 181
- کرامت ایزدی سبب دوری از گناه است 181
- بخش بیست و هفتم 182
- 1 و 2 - دو درخواست و دو ستایش 182
- اشاره 182
- 4 - امید انسانی و بذل و بخشش الهی 183
- 3 - قرب الهی 183
- اشاره 185
- بخش بیست و هشتم 185
- 2 - زبانی صادق 186
- 1 - دلی شیفته 186
- 3 - نگاهی صائب 187
- اشاره 190
- بخش بیست و نهم 190
- 1 - جاودانگی اولیای الهی 191
- 2 - عزّت دوستان خداوند 192
- 3 - شادمانی اولیای الهی 193
- بخش سی ام 195
- 1 - راههای معرفت 195
- اشاره 195
- 2 - تنها اتکال به خدا 197
- اشاره 198
- حسن ظن به خداوند 198
- بخش سی و یکم 198
- درجات اولیا 200
- اشاره 200
- بخش سی و دوم 200
- برترین مردم 201
- اشاره 202
- امام سجاد علیه السلام و نزول باران 202
- 1 - لازمه محبّت الهی 204
- 2 - ثمره اطاعت از پیامبر 204
- وله و شیفتگی در عبادت و یاد خدا 205
- بخش سی و سوم 205
- اشاره 205
- ذکر خفی و ذکر جلی 206
- خواسته های گوناگون 208
- تشرّف به جایگاه قدس پروردگاری 209
- اشاره 211
- بخش سی و چهارم 211
- همراهی با نیکان 211
- نهی از همنشینی با بدان 213
- سخن حضرت مسیح در مورد همنشین 214
- روایاتی در مورد مجالست 214
- داستان جوان نیکی که در اثر مصاحبت با پدر بدرفتار گرفتار غرق شد 216
- موقعیّت خداپسندانه 217
- خشنودی خداوند در چیست؟ 219
- ضعف بشری و قدرت الهی 220
- استغفار اولیای الهی از چیست؟ 221
- اشاره 221
- بخش سی و پنجم 221
- انابه به سوی پروردگار 223
- مالکیت الهی 223
- سهو و غفلت انسانی 224
- بخش سی و ششم 225
- اشاره 225
- انقطاع به سوی پروردگار 226
- کمال انقطاع چیست؟ 226
- دعایی از امام سجاد علیه السلام 227
- ابراهیم اسوه انقطاع 227
- تبتیل در قرآن کریم و دیدگاه مفسّران 228
- اولیای الهی 230
- نتیجه انقطاع 232
- اشاره 232
- 1 - نورانیت دل 232
- 2 - شکافتن حجابهای نورانی 234
- 3 - رسیدن به منبع عظمت 235
- 4 - تمسّک به مقام قدس 235
- بخش سی و هفتم 237
- مقامات سه گانه (نداء، نظر و نجوی) 237
- اشاره 237
- اشاره 237
- 1 - مقام نداء 238
- اشاره 239
- 2 - مقام نظر 239
- عشق به زیبایی و عشق به خداوند 240
- 3 - مقام نجوی 240
- علوم رهبران الهی 241
- یک نکته در مورد روان کاوی 242
- روشن بینی اولیای الهی 242
- اشاره 244
- بخش سی و هشتم 244
- یأس از رحمت الهی 245
- حسن ظن به خداوند 245
- ایمنی از سیاست الهی 246
- خوف و رجاء 246
- دو عامل محرک آدمی 248
- رجاء دروغین 248
- کرم جمیل 249
- بخش سی و نهم 251
- اشاره 251
- خطر گناه 252
- توکل انسانی و گذشت الهی 254
- اشاره 255
- تبدیل بدیها به خوبیها 255
- بخش چهلم 255
- بخش چهل و یکم 257
- اشاره 257
- لقاء اللّه در این جهان 258
- نخستین مانع لقای الهی 259
- بخش چهل و دوم 263
- تشویق و توبیخ 263
- اشاره 263
- بخش چهل و سوم 265
- اشاره 265
- اشاره 265
- بخش اوّل 265
- ابتهال برای چیست؟ 266
- 1 - یاد خدا 267
- اشاره 267
- اشاره 267
- بخش دوم 267
- فراموشی از خداوند سبب فراموشی از خود می شود 268
- تداوم یاد خدا 269
- تداوم یاد خدا در اسلام 270
- 2 - رعایت پیمان الهی 272
- شکر و سپاس پروردگاری 273
- اشاره 273
- کفران نعمت 277
- شکر و عبادت 277
- دو خاطره از رسول اکرم صلی الله علیه و آله 278
- شکر شایسته 278
- انگیزه شکر 279
- 2 - سطح انتظار عاقلانه و منطقی 279
- اشاره 279
- 1 - توجه به نعمتهای الهی 279
- 4 - شناخت عوامل بدیها و کاستیها 280
- 3 - نگاه به پایین تر از خود 280
- شکر و شکوی 281
- شکر عملی 281
- شکرگزاری در سطح کلان کشوری 282
- علت پیشرفت و سقوط کشورها 282
- استخفاف دینی 283
- بخش چهل و چهارم 286
- اشاره 286
- سخنی در مورد نور الهی 288
- نور ابهج کدام است 290
- گفتاری در مورد عرفان 291
- عرفان چیست؟ 292
- واژه عرفان 292
- زبان عرفان 293
- شروط عرفان 293
- دکتر الکسیس کارل در مورد احساس عرفانی می گوید 294
- مدرسه عرفان 295
- کتاب عرفان 295
- دلیل عارف 295
- استاد عرفان 296
- دیدگاه عارف 297
- عشق به کمال مطلق 298
- خواسته عارف 298
- روحیات عارف 299
- کردار عارف 299
- دشمن عارف 300
- سرانجام عارف 300
- بدون تعلق 301
- توحید و عرفان 301
- خوف و رجاء 301
- بازگشت به دعا 302
- خوف الهی 302
- ماهیت ترس 303
- عامل خوف الهی 303
- ثمرات خوف 304
- اصول مرابطه 304
- ابعاد مراقبت 305
- مراقبت دل و مراقبت جوارح 306
- مراقبت انسانی و مراقبت الهی 307
- سخن پایانی 308
- دو اسم از اسماء حسنای الهی 308
- کتابنامه 310
1- النهایه، ج4، ص113.
2- اصول کافی، ج3، ص379، حدیث 4 و 10 و 24.
3- اصول کافی، ج3، ص379، حدیث 24.
«و لاَ تَایْٔسُوا مِنْ رَوْحِ اللّه ِ اِنَّه لاَ یایْٔسُ مِنْ رَوْحِ اللّه ِ اِلاَّ القَوْمُ الْکَافِرُونَ»(1).
(از رحمت خداوند مأیوس نباشید. همانا نومید نمی باشند از رحمت خداوند جز کافران).
پدرش ابراهیم خلیل الرحمن هم می فرماید:
«وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَهِ رَبِّهِ إلاّ الضَّالُّونَ»(2).
(چه کسی، جز گمراهان، از رحمت پروردگارش نومید می شود؟).
انسان منهای ایمان در مقابل نعمت سرکشی می کند و در مقابل نقمت خود را می بازد.
«وَ اِذَا اَنْعَمْنَا عَلَی الاِْنْسَانِ اَعْرَضَ وَنَابِجَانِبِهِ وَ اِذَا مَسَّهُ الشَّرُّکَانَ یَؤسًا»(3).
(چون به انسان نعمت دادیم از ما روی گرداند و خویش را از ما دور کند و چون شرّی به او رسد بسیار مأیوس است).
ولی انسان مؤمن در مقابل نعمت شکرگزاری نموده و در مقابل نقمت تحمل و صبر را پیشه خود می سازد(4).
یک خاطره
یک روز در کلاس درس برای دانشجویان رشته روان شناسی در مقطع کارشناسی ارشد «معرفه النفس» درس می دادم، ضمن گفت و گو یکی از دانشجویان گفت: موضوعات علمی را نباید با موضوعات دینی مخلوط کنیم، سپس ادامه داده و گفت: مثلاً یک قاتل به روان شناس مراجعه می کند، گرفتار اضطراب روحی است، روان شناس نباید به او به صورت یک قاتل بنگرد، بلکه باید به صورت یک بیماری که نیاز به معالجه
دارد نگاه کند تا بتواند او را درمان کند.
گفتم: مثلاً به چه نوعی درمان می کند؟ می گوید دست تو درد نکند که جنایتی انجام دادی؟ یا می گوید مهم نیست که قتلی انجام گرفته است؟ این قاتلی که اکنون تحت فشار