- مقدّمه 1
- اشاره 5
- رابطه ی قلبی انسان با خدا 6
- ارتباط با خدا 6
- ارتباط و اتّکال انسان با خدا 6
- تقرُّب و أُنس 7
- خدا را نزدیک خود احساس کردن 7
- رابطه ی انسان با منبع فیّاض 7
- خدا را حاضر و ناظر دانستن ، خدا را در مقابل خود احساس کردن 7
- حرف زدن با پروردگار 8
- با خدای متعال سخن گفتن، حرف دل را با او در میان گذاشتن 8
- تقرُّب إلی اللّه 8
- انس با خدا 8
- خواستن 9
- خدا را خواندن 9
- بیان خواستهای فطری انسان 9
- اشاره 9
- بهترین عبادت 10
- روح عبادت 10
- خشوع و خاکساری نزد پروردگار 11
- تضرُّع 11
- وسیله ای برای رسیدن به حوائج و مقصودها 12
- وسیله ای در کنار وسائل دیگر ، یکی از دهها وسیله و سبب و علّت 13
- وسیله ای بین خدا و بندگان 13
- دعا وسیله ای در طول ابزارهای مادّی و نه رقیب آنها 13
- دعا، ضرورتاً همیشه با حاجت خواستن همراه نیست 14
- درخواست، تمجید و تحمید، و یا اظهار محبّت و ارادت 14
- أقسام دعا و أنواع سخن گفتن با خدا 14
- نمونه ای از مصادیق دعا و ذکر 14
- نماز 14
- وسیله ای برای فهمیدن معارف الهی 14
- اجابت چیست؟ 15
- پاسخ و توجّه و التفات خداوند 15
- نماز جمعه 15
- نورانیتی که در دل پدید می آید 16
- جاری شدنِ طلب، از سرتاپای دعا کننده ، همان پاسخ الهی است 16
- جور شدنِ أسباب و وسائط 16
- برآورده شدن خواسته در چهارچوب قوانین طبیعی 16
- جورشدن ابزارهای مادّی و عادی و معمولی 17
- دعا جورکننده ی روال عادی 18
- معانی ذکر 20
- خود را در برابر خدا یافتن و به او دل دادن 20
- ذکر یعنی همنشینی با محبوب 21
- ذکر یعنی یاد، در مقابل غفلت و نسیان 21
- ذکر، یعنی به یاد بودن، به یاد آوردن، به هوش بودن و توجّه کردن 22
- ذکر به معنای یاد تکلیف و یاد نعمت الهی است، نه فقط ورد و اوراد 22
- ذکر، مانعِ رفتن به سمتِ معصیت 23
- ذکر یعنی بیدارباش 23
- ذکر یعنی دوری از غفلت 23
- اشاره 26
- توفیق دعا، علامت لطف پروردگار 27
- دعا، بیمه کننده ی انسان در مقابل جلوه های مادّی 27
- دعا، مظهر بندگیِ در مقابل خداوند 27
- دعا، بهترین مضامین سرشار از معارف الهی 28
- دعا، دارای تأثیرات معجزآسا بر روی دل انسان 28
- دعا، اسلحه ای مایه ی نجات 28
- دعا، معنادهنده ی حیات انسان 28
- دعا، کلید همه ی خزائن الهی 29
- دعا، دارای نقش مؤثّر در سازندگی 30
- دعا و فرصت دعا کردن، یک نعمت 30
- دعا، آشکارکننده ی محتوای ذهن دعاکننده 30
- هفت مرتبه ضمیر متکلّم برای خدا، فقط در آیه ی دعا 31
- درخواستِ ذکر کثیر 32
- اهمیّت ذکر 32
- پیش بردنِ راه، در گروِ دعا 32
- تکرار إِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِیمَ در شبانه روز 32
- قرآن، وسیله ی ذکر 33
- ذکر، عرفان واقعی 33
- راه تقوا، ذکر خداست 33
- موضوع ذکر، مسأله ی اصلی و اساسی 33
- ذکرِ نامحدود 33
- ذاکر بودن در همه ی حالات، از مهم ترین تکالیف مؤمنین 34
- کتابی بسیار عظیم 35
- یکی از بهترین ذخایر معنوی ما 35
- امر به دعا و نهی از ترک آن 35
- امر 35
- لزوم 36
- وظیفه 36
- غنیمت دانستن دعا 36
- گرفته شدنِ حال دعا از انسان، علامتی بد 37
- دعا، یکی از مهمّ ترین کارهای بنده ی مؤمن 37
- بی پشتوانگی، پی آمد بی نیاز دانستنِ خود از دعا 37
- مقایسه ی دعا و ذکر با سایر فضائل 37
- سلب توفیق دعا، نگران کننده تر از سلب توفیق اجابت 37
- دعا، مهمّ ترین علاج 38
- دعا، تنها راه رسیدن به خواسته های عظیم 38
- دعا، مغز عبادت 38
- مقامِ دعاکنندگان، بیانگر اهمیّت دعا 39
- پیامبر صلی الله علیه و آله 39
- ذکر، بزرگتر و مهم تر از نهی از فحشا و منکر 39
- انبیاء علیهم السلام 40
- امام خمینی(ره) 41
- اصحاب و حواریّون پیامبران 41
- اشاره 42
- اراده ی خدا 43
- از جانبِ خدا 43
- اجازه ی پروردگار 44
- شکر 45
- از ناحیه ی دعاکننده 45
- دعا مستجاب خواهد شد؛ یا زود و یا دیر 45
- قطعیتِ إجابت 45
- امید 45
- التماس و درخواستِ حالِ دعا 45
- اگر خدا درِ دعا را باز کند، درِ اجابت را نمی بندد 46
- کراهتِ انتظارِ سرعتِ غیرمعمول، برای دریافت حاجت 47
- بی قید و شرط بودن اجابت 47
- وجود شرائط و آداب برای دعا، برای بالا بردنِ امکانِ إجابت 48
- اگر دعا به معنای حقیقی کلمه انجام بگیرد، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- موانعِ إجابت 49
- اگر دعا، درست به کار برده شود، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- تصادم با یک قانون الهیِ دیگر 49
- درخواستهای غیرممکن 51
- گناه 52
- قلب غافل 53
- شروط حقیقی بودنِ دعا و قطعی بودنِ إجابت در پیِ آن 53
- اگر شرایط دعا وجود نداشته باشد، دعا مستجاب نمی شود 53
- معرفتِ پروردگار و باور به قدرت او 54
- انس 54
- شروط مرتبط با اعتقادات و حالات دعا کننده نسبت به خداوند 54
- مؤثّر بودن زمان و مکان و خصوصیات 54
- خشوع 55
- تضرّع 55
- شروط مرتبط با اعتقادات دعا کننده نسبت به دعا 56
- امید به اجابت 56
- اصرار بر درخواست، دست برنداشتن از دعا 56
- بزرگ نشمردن حاجات 57
- تدبّر در معنای دعاها 58
- فهم معانی 58
- توجّه 59
- مطالبه ی حقیقی 61
- حضور قلب 61
- با همه ی دل 62
- شروط مرتبط با قلب و دل دعا کننده 62
- حرف زدن از دل 62
- رقّت قلب 63
- سوز دل 63
- طراوت دل 63
- معطّر و مزیّن کردنِ دل 63
- توبه 64
- توبه و اجتناب از گناه 64
- عمل 65
- خروج از مظالم 65
- ترک گناهان 65
- زمان ها و موقعیت های برتر 67
- شعبان 67
- رجب 67
- پیروزی 68
- عید فطر 68
- ایّام معلومات 68
- نماز 69
- اضطرار و سختی 69
- اشاره 70
- رشد روحیّه ی ذلّت و خاکساری 71
- توجّه پیدا کردن به عجز و حقارت و تهی دستیِ خودمان 71
- سرکوبیِ خودبینی و خودخواهی 72
- شکستن نفسانیتها 74
- کسبِ معارف 75
- مهار نفس 75
- اجابت، رفع حاجات، دفع بلا، جلبِ روزی 79
- ماندگار و مؤثّر کردنِ معارف در دل انسان 79
- دفع بلاء 87
- جلب رزق و نجات از دست دشمن 87
- دفع انگیزه های مادّه گرایانه 88
- دستاوردهای دیگر دعا 88
- برداشتن موانع درونی 89
- زدودنِ غفلت 89
- روشن شدن راه، معنا پیداکردنِ حیات 89
- دفعِ سرگشتگی و درماندگی 89
- روشن شدن راه و نجات از سردرگمی و حیرت 90
- جان گرفتنِ دوباره ی قلب و روح 91
- آشنایی با خدا و پرشدن دل از عشقِ او 92
- تقویت روحِ عبودیت و عشق به خدا 92
- ارتباط با خدا، تقویت روح عبودیت 92
- نزدیک شدن انسان به خدا و زنده نگهداشتن یاد خدا در دل 93
- تقویت و استقرار ایمان در دل 93
- احیاء و زنده کردنِ قلوب 94
- نورانیت، صفا و معنویت 94
- عشق به خدا 94
- زنده و نورانی شدن دل انسان 94
- نورانی نگاه داشتن دل انسان 95
- تزکیه 96
- تطهیر روح 96
- تهذیب نفس، پیراستن روح و پالایش ذهن از وسوسه ها 97
- رشد فضایل اخلاقی در انسان 97
- دمیدن روح اخلاص در انسان 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان 99
- دفع گناه 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان، دفع گناهان 99
- دفعِ غفلت 101
- تعالی و فلاح 102
- کسب قدرت قلبی و روحی 102
- کسب قدرت قلبی، استواری و ثبات قدم در مقابل دشمن 102
- فلاح 102
- علوّ مقام و مرتبه، عروج 102
- استواری در مقابل دشمن 104
- واهمه نداشتن از قدرتها 104
- امید و نشاط 105
- اشاره 107
- همه چیز را 108
- پیشوایان دین به ما یاد می دهند چه بخواهیم - چیزهای اصلی 108
- حتّی چیزهای کوچک 109
- درخواستهای بزرگ 109
- حاجات همه ی انسانهایی که روی کره ی خاک هستند 110
- برای همه ی مسلمین 111
- اول دیگران، بعد خودِ ما 111
- نمونه هایی از بهترین دعاها 112
- صحیفه ی سجّادیه 112
- دعای هشتم صحیفه ی سجّادیه 112
- کتاب نمونه 112
- دعاهای مأثور از جمله دعای ابی حمزه و دعای افتتاح و دعای عرفه 113
- درخواستهای نمونه 114
- هدایت به صراط مستقیم 114
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ابی حمزه 115
- درخواست مغفرت 115
- زندگی گوارا 115
- اصلاح همه ی کارها 116
- بروز و ظهور جوانمردی 116
- دفع نقطه های ضربه پذیرِ معنوی 117
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ماه رمضان 118
- أَللَّهُمَّ أَغنِ کُلَّ فَقِیرٍ 118
- أَللَّهُمَّ أَشبِع کُلَّ جَائِعٍ 118
- أَللَّهُمَّ أَصلِح کُلَّ فَاسِدٍ مِن أُمُورِ المُسلِمِینَ 119
اوّلین موضوعی که علاقمند شدم درباره ی آن تحقیق کنم، «دعا» بود(1)، و این امر به اوایل دهه ی شصت برمیگردد. از همان ایّام تقریباً عمده ی آثار مکتوب پیرامون این موضوع را مطالعه کردم، ولی نکته ی بکر و کلیدیِ این مبحث را در نماز جمعه و از زبان خطیب جمعه ی تهران دریافت کردم.
رئیس جمهور وقت و خطیب جمعه ی تهران، حضرت آیه الله العظمی خامنه ای در خطبه های نماز جمعه های رمضان؛ علیرغم وجود موضوع های متعدد عقیدتی و سیاسی و اجتماعی، حداقلّ یک خطبه را به این موضوع اختصاص می دادند و بعضاً در مقدّمه ی بحث، دلیل کنار زدن مباحث دیگر و پرداختن چندباره به دعا را جایگاه ویژه و تقریباً استثنائی دعا در منظومه ی عقاید الهی، بیان می فرمودند.
سه فایده؛ سه دستاورد؛ سه جهت و سه نکته درباره ی دعا؛ بارها و بارها از زبان ایشان شنیده شد و الحقّ که دو نکته ی آن در میان مردم و حتّی متدیّنین و افراد مأنوس با دعا و نیایش، غریب و مغفول بود و
1- ([1]) این تحقیق تحت عنوان «قرآن صاعد» توسّط مؤسّسه ی انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده است.