- مقدّمه 1
- اشاره 5
- ارتباط و اتّکال انسان با خدا 6
- ارتباط با خدا 6
- رابطه ی قلبی انسان با خدا 6
- رابطه ی انسان با منبع فیّاض 7
- خدا را نزدیک خود احساس کردن 7
- خدا را حاضر و ناظر دانستن ، خدا را در مقابل خود احساس کردن 7
- تقرُّب و أُنس 7
- حرف زدن با پروردگار 8
- تقرُّب إلی اللّه 8
- با خدای متعال سخن گفتن، حرف دل را با او در میان گذاشتن 8
- انس با خدا 8
- بیان خواستهای فطری انسان 9
- خواستن 9
- اشاره 9
- خدا را خواندن 9
- روح عبادت 10
- بهترین عبادت 10
- تضرُّع 11
- خشوع و خاکساری نزد پروردگار 11
- وسیله ای برای رسیدن به حوائج و مقصودها 12
- وسیله ای در کنار وسائل دیگر ، یکی از دهها وسیله و سبب و علّت 13
- دعا وسیله ای در طول ابزارهای مادّی و نه رقیب آنها 13
- وسیله ای بین خدا و بندگان 13
- وسیله ای برای فهمیدن معارف الهی 14
- دعا، ضرورتاً همیشه با حاجت خواستن همراه نیست 14
- نمونه ای از مصادیق دعا و ذکر 14
- أقسام دعا و أنواع سخن گفتن با خدا 14
- درخواست، تمجید و تحمید، و یا اظهار محبّت و ارادت 14
- نماز 14
- پاسخ و توجّه و التفات خداوند 15
- اجابت چیست؟ 15
- نماز جمعه 15
- برآورده شدن خواسته در چهارچوب قوانین طبیعی 16
- جاری شدنِ طلب، از سرتاپای دعا کننده ، همان پاسخ الهی است 16
- نورانیتی که در دل پدید می آید 16
- جور شدنِ أسباب و وسائط 16
- جورشدن ابزارهای مادّی و عادی و معمولی 17
- دعا جورکننده ی روال عادی 18
- خود را در برابر خدا یافتن و به او دل دادن 20
- معانی ذکر 20
- ذکر یعنی یاد، در مقابل غفلت و نسیان 21
- ذکر یعنی همنشینی با محبوب 21
- ذکر به معنای یاد تکلیف و یاد نعمت الهی است، نه فقط ورد و اوراد 22
- ذکر، یعنی به یاد بودن، به یاد آوردن، به هوش بودن و توجّه کردن 22
- ذکر یعنی بیدارباش 23
- ذکر یعنی دوری از غفلت 23
- ذکر، مانعِ رفتن به سمتِ معصیت 23
- اشاره 26
- توفیق دعا، علامت لطف پروردگار 27
- دعا، مظهر بندگیِ در مقابل خداوند 27
- دعا، بیمه کننده ی انسان در مقابل جلوه های مادّی 27
- دعا، بهترین مضامین سرشار از معارف الهی 28
- دعا، اسلحه ای مایه ی نجات 28
- دعا، دارای تأثیرات معجزآسا بر روی دل انسان 28
- دعا، معنادهنده ی حیات انسان 28
- دعا، کلید همه ی خزائن الهی 29
- دعا، آشکارکننده ی محتوای ذهن دعاکننده 30
- دعا و فرصت دعا کردن، یک نعمت 30
- دعا، دارای نقش مؤثّر در سازندگی 30
- هفت مرتبه ضمیر متکلّم برای خدا، فقط در آیه ی دعا 31
- تکرار إِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِیمَ در شبانه روز 32
- درخواستِ ذکر کثیر 32
- اهمیّت ذکر 32
- پیش بردنِ راه، در گروِ دعا 32
- ذکرِ نامحدود 33
- راه تقوا، ذکر خداست 33
- موضوع ذکر، مسأله ی اصلی و اساسی 33
- ذکر، عرفان واقعی 33
- قرآن، وسیله ی ذکر 33
- ذاکر بودن در همه ی حالات، از مهم ترین تکالیف مؤمنین 34
- امر به دعا و نهی از ترک آن 35
- یکی از بهترین ذخایر معنوی ما 35
- امر 35
- کتابی بسیار عظیم 35
- لزوم 36
- وظیفه 36
- غنیمت دانستن دعا 36
- مقایسه ی دعا و ذکر با سایر فضائل 37
- گرفته شدنِ حال دعا از انسان، علامتی بد 37
- بی پشتوانگی، پی آمد بی نیاز دانستنِ خود از دعا 37
- دعا، یکی از مهمّ ترین کارهای بنده ی مؤمن 37
- سلب توفیق دعا، نگران کننده تر از سلب توفیق اجابت 37
- دعا، مغز عبادت 38
- دعا، مهمّ ترین علاج 38
- دعا، تنها راه رسیدن به خواسته های عظیم 38
- ذکر، بزرگتر و مهم تر از نهی از فحشا و منکر 39
- پیامبر صلی الله علیه و آله 39
- مقامِ دعاکنندگان، بیانگر اهمیّت دعا 39
- انبیاء علیهم السلام 40
- اصحاب و حواریّون پیامبران 41
- امام خمینی(ره) 41
- اشاره 42
- اراده ی خدا 43
- از جانبِ خدا 43
- اجازه ی پروردگار 44
- دعا مستجاب خواهد شد؛ یا زود و یا دیر 45
- شکر 45
- از ناحیه ی دعاکننده 45
- التماس و درخواستِ حالِ دعا 45
- قطعیتِ إجابت 45
- امید 45
- اگر خدا درِ دعا را باز کند، درِ اجابت را نمی بندد 46
- کراهتِ انتظارِ سرعتِ غیرمعمول، برای دریافت حاجت 47
- بی قید و شرط بودن اجابت 47
- وجود شرائط و آداب برای دعا، برای بالا بردنِ امکانِ إجابت 48
- اگر دعا، درست به کار برده شود، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- اگر دعا به معنای حقیقی کلمه انجام بگیرد، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- موانعِ إجابت 49
- تصادم با یک قانون الهیِ دیگر 49
- درخواستهای غیرممکن 51
- گناه 52
- شروط حقیقی بودنِ دعا و قطعی بودنِ إجابت در پیِ آن 53
- قلب غافل 53
- اگر شرایط دعا وجود نداشته باشد، دعا مستجاب نمی شود 53
- مؤثّر بودن زمان و مکان و خصوصیات 54
- انس 54
- معرفتِ پروردگار و باور به قدرت او 54
- شروط مرتبط با اعتقادات و حالات دعا کننده نسبت به خداوند 54
- تضرّع 55
- خشوع 55
- شروط مرتبط با اعتقادات دعا کننده نسبت به دعا 56
- اصرار بر درخواست، دست برنداشتن از دعا 56
- امید به اجابت 56
- بزرگ نشمردن حاجات 57
- فهم معانی 58
- تدبّر در معنای دعاها 58
- توجّه 59
- حضور قلب 61
- مطالبه ی حقیقی 61
- با همه ی دل 62
- حرف زدن از دل 62
- شروط مرتبط با قلب و دل دعا کننده 62
- معطّر و مزیّن کردنِ دل 63
- سوز دل 63
- طراوت دل 63
- رقّت قلب 63
- توبه و اجتناب از گناه 64
- توبه 64
- عمل 65
- خروج از مظالم 65
- ترک گناهان 65
- شعبان 67
- زمان ها و موقعیت های برتر 67
- رجب 67
- پیروزی 68
- ایّام معلومات 68
- عید فطر 68
- نماز 69
- اضطرار و سختی 69
- اشاره 70
- رشد روحیّه ی ذلّت و خاکساری 71
- توجّه پیدا کردن به عجز و حقارت و تهی دستیِ خودمان 71
- سرکوبیِ خودبینی و خودخواهی 72
- شکستن نفسانیتها 74
- مهار نفس 75
- کسبِ معارف 75
- ماندگار و مؤثّر کردنِ معارف در دل انسان 79
- اجابت، رفع حاجات، دفع بلا، جلبِ روزی 79
- دفع بلاء 87
- جلب رزق و نجات از دست دشمن 87
- دستاوردهای دیگر دعا 88
- دفع انگیزه های مادّه گرایانه 88
- دفعِ سرگشتگی و درماندگی 89
- برداشتن موانع درونی 89
- روشن شدن راه، معنا پیداکردنِ حیات 89
- زدودنِ غفلت 89
- روشن شدن راه و نجات از سردرگمی و حیرت 90
- جان گرفتنِ دوباره ی قلب و روح 91
- ارتباط با خدا، تقویت روح عبودیت 92
- تقویت روحِ عبودیت و عشق به خدا 92
- آشنایی با خدا و پرشدن دل از عشقِ او 92
- تقویت و استقرار ایمان در دل 93
- نزدیک شدن انسان به خدا و زنده نگهداشتن یاد خدا در دل 93
- نورانیت، صفا و معنویت 94
- احیاء و زنده کردنِ قلوب 94
- زنده و نورانی شدن دل انسان 94
- عشق به خدا 94
- نورانی نگاه داشتن دل انسان 95
- تطهیر روح 96
- تزکیه 96
- تهذیب نفس، پیراستن روح و پالایش ذهن از وسوسه ها 97
- رشد فضایل اخلاقی در انسان 97
- دمیدن روح اخلاص در انسان 99
- دفع گناه 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان، دفع گناهان 99
- دفعِ غفلت 101
- کسب قدرت قلبی، استواری و ثبات قدم در مقابل دشمن 102
- علوّ مقام و مرتبه، عروج 102
- تعالی و فلاح 102
- کسب قدرت قلبی و روحی 102
- فلاح 102
- استواری در مقابل دشمن 104
- واهمه نداشتن از قدرتها 104
- امید و نشاط 105
- اشاره 107
- پیشوایان دین به ما یاد می دهند چه بخواهیم - چیزهای اصلی 108
- همه چیز را 108
- حتّی چیزهای کوچک 109
- درخواستهای بزرگ 109
- حاجات همه ی انسانهایی که روی کره ی خاک هستند 110
- برای همه ی مسلمین 111
- اول دیگران، بعد خودِ ما 111
- صحیفه ی سجّادیه 112
- نمونه هایی از بهترین دعاها 112
- کتاب نمونه 112
- دعای هشتم صحیفه ی سجّادیه 112
- دعاهای مأثور از جمله دعای ابی حمزه و دعای افتتاح و دعای عرفه 113
- هدایت به صراط مستقیم 114
- درخواستهای نمونه 114
- درخواست مغفرت 115
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ابی حمزه 115
- زندگی گوارا 115
- بروز و ظهور جوانمردی 116
- اصلاح همه ی کارها 116
- دفع نقطه های ضربه پذیرِ معنوی 117
- أَللَّهُمَّ أَغنِ کُلَّ فَقِیرٍ 118
- أَللَّهُمَّ أَشبِع کُلَّ جَائِعٍ 118
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ماه رمضان 118
- أَللَّهُمَّ أَصلِح کُلَّ فَاسِدٍ مِن أُمُورِ المُسلِمِینَ 119
استمداد از خداوند قرار دهد. شما در تاریخ اسلام مشاهده می کنید که معصومین علیهم السلام، از جمله خودِ نبیّ اکرم و امیرالمؤمنین6، در میدانهای جنگ، در صحنه های پرخطر و در هنگام کارهای بزرگ، دست توسّل و دعا باز می کردند. کسی نمی تواند بگوید که پیغمبر و مسلمانان صدر اسلام، تلاش و کار نمی کردند. بالاتر از تلاش آن ها دیگر تلاش وجود ندارد. در آن ده سال که پیغمبر حاکمیت جامعه ی اسلامیِ آن روز را در اختیار داشت، سالهایی یکسره توأم با کار و تلاش بود. اما درعین حال، با وجود آن کار و تلاش و در کنار آن، دعا و تضرّع و انابه و استغفار و طلب و مسئلت از پروردگار عالم هم جای خود را داشت.99
انبیاء علیهم السلام
در قرآن کریم، بارها در باب دعا و دعایی که بندگان صالح خدا کرده اند، سخن گفته شده است. همه این ها برای آن است که به ما درس داده شود. انبیای الهی در مواقع سختی دعا می کردند و از خدای متعال کمک می خواستند: «فَدَعا رَبَّهُ أَنِّی مَغلُوبٌ فَانتَصِر»((1))
که از قول حضرت نوح علیه السلام نقل شده است. یا از قول حضرت موسی علیه السلام نقل شده است: «فَدَعا رَبَّهُ أَنَّ هؤُلاءِ قَومٌ مُجرِمُون».((2))
موسی به خدا شکایت کرد و به او پناه برد.100
در باب دعا، خلاصه ی عرض ما این است که دعا، مظهر بندگیِ در مقابل خداوند و برای تقویت روح عبودیت در انسان است، و این روح عبودیت و احساس بندگی در مقابل خداوند، همان چیزی است که انبیای الهی از اوّل تا آخر، تربیت و تلاششان متوجّه این نقطه بوده است که روح عبودیت را در انسان زنده کنند.101
1- ([1]) سوره ی قمر، آیه ی 10.
2- ([2]) سوره ی دخان، آیه ی 22.