- مقدّمه 1
- اشاره 5
- رابطه ی قلبی انسان با خدا 6
- ارتباط با خدا 6
- ارتباط و اتّکال انسان با خدا 6
- تقرُّب و أُنس 7
- خدا را نزدیک خود احساس کردن 7
- رابطه ی انسان با منبع فیّاض 7
- خدا را حاضر و ناظر دانستن ، خدا را در مقابل خود احساس کردن 7
- تقرُّب إلی اللّه 8
- حرف زدن با پروردگار 8
- انس با خدا 8
- با خدای متعال سخن گفتن، حرف دل را با او در میان گذاشتن 8
- خدا را خواندن 9
- بیان خواستهای فطری انسان 9
- اشاره 9
- خواستن 9
- روح عبادت 10
- بهترین عبادت 10
- خشوع و خاکساری نزد پروردگار 11
- تضرُّع 11
- وسیله ای برای رسیدن به حوائج و مقصودها 12
- دعا وسیله ای در طول ابزارهای مادّی و نه رقیب آنها 13
- وسیله ای در کنار وسائل دیگر ، یکی از دهها وسیله و سبب و علّت 13
- وسیله ای بین خدا و بندگان 13
- أقسام دعا و أنواع سخن گفتن با خدا 14
- درخواست، تمجید و تحمید، و یا اظهار محبّت و ارادت 14
- وسیله ای برای فهمیدن معارف الهی 14
- نماز 14
- دعا، ضرورتاً همیشه با حاجت خواستن همراه نیست 14
- نمونه ای از مصادیق دعا و ذکر 14
- نماز جمعه 15
- اجابت چیست؟ 15
- پاسخ و توجّه و التفات خداوند 15
- جور شدنِ أسباب و وسائط 16
- نورانیتی که در دل پدید می آید 16
- جاری شدنِ طلب، از سرتاپای دعا کننده ، همان پاسخ الهی است 16
- برآورده شدن خواسته در چهارچوب قوانین طبیعی 16
- جورشدن ابزارهای مادّی و عادی و معمولی 17
- دعا جورکننده ی روال عادی 18
- خود را در برابر خدا یافتن و به او دل دادن 20
- معانی ذکر 20
- ذکر یعنی همنشینی با محبوب 21
- ذکر یعنی یاد، در مقابل غفلت و نسیان 21
- ذکر، یعنی به یاد بودن، به یاد آوردن، به هوش بودن و توجّه کردن 22
- ذکر به معنای یاد تکلیف و یاد نعمت الهی است، نه فقط ورد و اوراد 22
- ذکر یعنی دوری از غفلت 23
- ذکر یعنی بیدارباش 23
- ذکر، مانعِ رفتن به سمتِ معصیت 23
- اشاره 26
- توفیق دعا، علامت لطف پروردگار 27
- دعا، بیمه کننده ی انسان در مقابل جلوه های مادّی 27
- دعا، مظهر بندگیِ در مقابل خداوند 27
- دعا، معنادهنده ی حیات انسان 28
- دعا، اسلحه ای مایه ی نجات 28
- دعا، بهترین مضامین سرشار از معارف الهی 28
- دعا، دارای تأثیرات معجزآسا بر روی دل انسان 28
- دعا، کلید همه ی خزائن الهی 29
- دعا و فرصت دعا کردن، یک نعمت 30
- دعا، آشکارکننده ی محتوای ذهن دعاکننده 30
- دعا، دارای نقش مؤثّر در سازندگی 30
- هفت مرتبه ضمیر متکلّم برای خدا، فقط در آیه ی دعا 31
- درخواستِ ذکر کثیر 32
- اهمیّت ذکر 32
- پیش بردنِ راه، در گروِ دعا 32
- تکرار إِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِیمَ در شبانه روز 32
- راه تقوا، ذکر خداست 33
- قرآن، وسیله ی ذکر 33
- ذکرِ نامحدود 33
- ذکر، عرفان واقعی 33
- موضوع ذکر، مسأله ی اصلی و اساسی 33
- ذاکر بودن در همه ی حالات، از مهم ترین تکالیف مؤمنین 34
- امر 35
- امر به دعا و نهی از ترک آن 35
- یکی از بهترین ذخایر معنوی ما 35
- کتابی بسیار عظیم 35
- غنیمت دانستن دعا 36
- وظیفه 36
- لزوم 36
- مقایسه ی دعا و ذکر با سایر فضائل 37
- گرفته شدنِ حال دعا از انسان، علامتی بد 37
- بی پشتوانگی، پی آمد بی نیاز دانستنِ خود از دعا 37
- سلب توفیق دعا، نگران کننده تر از سلب توفیق اجابت 37
- دعا، یکی از مهمّ ترین کارهای بنده ی مؤمن 37
- دعا، مغز عبادت 38
- دعا، مهمّ ترین علاج 38
- دعا، تنها راه رسیدن به خواسته های عظیم 38
- ذکر، بزرگتر و مهم تر از نهی از فحشا و منکر 39
- مقامِ دعاکنندگان، بیانگر اهمیّت دعا 39
- پیامبر صلی الله علیه و آله 39
- انبیاء علیهم السلام 40
- امام خمینی(ره) 41
- اصحاب و حواریّون پیامبران 41
- اشاره 42
- از جانبِ خدا 43
- اراده ی خدا 43
- اجازه ی پروردگار 44
- التماس و درخواستِ حالِ دعا 45
- شکر 45
- دعا مستجاب خواهد شد؛ یا زود و یا دیر 45
- امید 45
- از ناحیه ی دعاکننده 45
- قطعیتِ إجابت 45
- اگر خدا درِ دعا را باز کند، درِ اجابت را نمی بندد 46
- کراهتِ انتظارِ سرعتِ غیرمعمول، برای دریافت حاجت 47
- بی قید و شرط بودن اجابت 47
- وجود شرائط و آداب برای دعا، برای بالا بردنِ امکانِ إجابت 48
- اگر دعا، درست به کار برده شود، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- تصادم با یک قانون الهیِ دیگر 49
- اگر دعا به معنای حقیقی کلمه انجام بگیرد، اجابت قطعی و بدون شرط است 49
- موانعِ إجابت 49
- درخواستهای غیرممکن 51
- گناه 52
- اگر شرایط دعا وجود نداشته باشد، دعا مستجاب نمی شود 53
- قلب غافل 53
- شروط حقیقی بودنِ دعا و قطعی بودنِ إجابت در پیِ آن 53
- معرفتِ پروردگار و باور به قدرت او 54
- مؤثّر بودن زمان و مکان و خصوصیات 54
- انس 54
- شروط مرتبط با اعتقادات و حالات دعا کننده نسبت به خداوند 54
- تضرّع 55
- خشوع 55
- اصرار بر درخواست، دست برنداشتن از دعا 56
- شروط مرتبط با اعتقادات دعا کننده نسبت به دعا 56
- امید به اجابت 56
- بزرگ نشمردن حاجات 57
- فهم معانی 58
- تدبّر در معنای دعاها 58
- توجّه 59
- حضور قلب 61
- مطالبه ی حقیقی 61
- با همه ی دل 62
- حرف زدن از دل 62
- شروط مرتبط با قلب و دل دعا کننده 62
- طراوت دل 63
- معطّر و مزیّن کردنِ دل 63
- رقّت قلب 63
- سوز دل 63
- توبه و اجتناب از گناه 64
- توبه 64
- خروج از مظالم 65
- ترک گناهان 65
- عمل 65
- زمان ها و موقعیت های برتر 67
- شعبان 67
- رجب 67
- ایّام معلومات 68
- عید فطر 68
- پیروزی 68
- اضطرار و سختی 69
- نماز 69
- اشاره 70
- توجّه پیدا کردن به عجز و حقارت و تهی دستیِ خودمان 71
- رشد روحیّه ی ذلّت و خاکساری 71
- سرکوبیِ خودبینی و خودخواهی 72
- شکستن نفسانیتها 74
- مهار نفس 75
- کسبِ معارف 75
- اجابت، رفع حاجات، دفع بلا، جلبِ روزی 79
- ماندگار و مؤثّر کردنِ معارف در دل انسان 79
- دفع بلاء 87
- جلب رزق و نجات از دست دشمن 87
- دفع انگیزه های مادّه گرایانه 88
- دستاوردهای دیگر دعا 88
- روشن شدن راه، معنا پیداکردنِ حیات 89
- برداشتن موانع درونی 89
- زدودنِ غفلت 89
- دفعِ سرگشتگی و درماندگی 89
- روشن شدن راه و نجات از سردرگمی و حیرت 90
- جان گرفتنِ دوباره ی قلب و روح 91
- تقویت روحِ عبودیت و عشق به خدا 92
- آشنایی با خدا و پرشدن دل از عشقِ او 92
- ارتباط با خدا، تقویت روح عبودیت 92
- تقویت و استقرار ایمان در دل 93
- نزدیک شدن انسان به خدا و زنده نگهداشتن یاد خدا در دل 93
- احیاء و زنده کردنِ قلوب 94
- عشق به خدا 94
- نورانیت، صفا و معنویت 94
- زنده و نورانی شدن دل انسان 94
- نورانی نگاه داشتن دل انسان 95
- تزکیه 96
- تطهیر روح 96
- رشد فضایل اخلاقی در انسان 97
- تهذیب نفس، پیراستن روح و پالایش ذهن از وسوسه ها 97
- دمیدن روح اخلاص در انسان 99
- دفع گناه 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان 99
- دفع آفت فسادپذیریِ انسان، دفع گناهان 99
- دفعِ غفلت 101
- علوّ مقام و مرتبه، عروج 102
- کسب قدرت قلبی، استواری و ثبات قدم در مقابل دشمن 102
- کسب قدرت قلبی و روحی 102
- تعالی و فلاح 102
- فلاح 102
- استواری در مقابل دشمن 104
- واهمه نداشتن از قدرتها 104
- امید و نشاط 105
- اشاره 107
- همه چیز را 108
- پیشوایان دین به ما یاد می دهند چه بخواهیم - چیزهای اصلی 108
- درخواستهای بزرگ 109
- حتّی چیزهای کوچک 109
- حاجات همه ی انسانهایی که روی کره ی خاک هستند 110
- اول دیگران، بعد خودِ ما 111
- برای همه ی مسلمین 111
- نمونه هایی از بهترین دعاها 112
- کتاب نمونه 112
- دعای هشتم صحیفه ی سجّادیه 112
- صحیفه ی سجّادیه 112
- دعاهای مأثور از جمله دعای ابی حمزه و دعای افتتاح و دعای عرفه 113
- هدایت به صراط مستقیم 114
- درخواستهای نمونه 114
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ابی حمزه 115
- درخواست مغفرت 115
- زندگی گوارا 115
- اصلاح همه ی کارها 116
- بروز و ظهور جوانمردی 116
- دفع نقطه های ضربه پذیرِ معنوی 117
- نمونه ای از درخواستهای ذکرشده در دعای ماه رمضان 118
- أَللَّهُمَّ أَشبِع کُلَّ جَائِعٍ 118
- أَللَّهُمَّ أَغنِ کُلَّ فَقِیرٍ 118
- أَللَّهُمَّ أَصلِح کُلَّ فَاسِدٍ مِن أُمُورِ المُسلِمِینَ 119
متعال بین خود و بندگانش قرار داده است، بر روی خودتان مسدود نکنید. البتّه باز در أبواب کتب روایی دارد: «کَرَاهَهًِ العَجَلَهًِ فِی الدُّعَاءِ وَ تَعجِیلِ الِانصِرَافِ مِنهُ وَ استِعجَالِ الإِجَابَهًِ»((1))؛
یعنی در دعا عجله نکنید. اگر چیزی را خواستید و در زمانی که شما خواستید برآورده نشد، نگوئید که خدای متعال دعای مرا مستجاب نکرد؛ نه. «الأُمُورُ مَرهُونَهًُ بِأَوقَاتِهَا».((2))
در روایت دارد: بنی اسرائیل بعد از آنکه خدای متعال وعده داد آنان را نجات خواهد داد، چهل سال دعا کردند و بالاخره شد. کار بزرگی هم انجام شد. غرق فرعون و پیروزی موسی بر فرعون، امری نیست که چهل سال تلاش، برای آن زیاد باشد. عجله نکنید! با توجّه، خدا را بخوانید و هرچه می خواهید از خدا بخواهید که در بعضی از دعاها، این معنا را دارد. در دعایی این گونه وارد است که «إِلَهِی طُمُوحُ الآمَالِ قَد خَابَت إِلَّا لَدَیکَ وَ مَعَاکِفُ الهِمَمِ قَد تَعَطَّلَت إِلَّا عَلَیک»((3))
یعنی آرزوهای زیاد در هر دری و نزد هرکسی که مطرح گردد، مردود می شود، مگر در پیشگاه تو. در پیشگاه تو، خواسته های زیاد هم برآورده می شود.140
بزرگ نشمردن حاجات
یک مطلب دیگر در باب دعا این است که برای برآمدن حاجات، هیچ حاجتی را آن قدر بزرگ نشماریم که بگوئیم: «این حاجت را دیگر نمی شود از خدا خواست، چون خیلی بزرگ است». نه. اگر حاجت، به خلاف طبیعت و سنن آفرینش نیست، اگر محال نیست، هرچه هم بزرگ باشد، مسأله ای نیست و از خدا بخواهید.141
1- ([1]) وسائل الشیعهً؛کتاب الصّلاهً؛ أبواب الدّعاء؛ باب 7.
2- ([2]) بحارالأنوار ج:74 ص:166 ؛ ألرسول صلی الله علیه و آله .
3- ([3]) بحارالأنوار ج:86 ص:306 ؛ أَلصَّادِقُ علیه السلام