- اشاره 4
- گفتار اول: ظهور ائمه معصومین برای بشر 4
- 1- ظهور ائمه معصومین(ع) بر اساس مقتضای زمان 5
- اشاره 7
- گفتار دوم: صحیفه سجادیه و فرهنگ دعای شیعی 7
- 2- نهادینه شدن فرهنگ دعا با ظهور صحیفه سجادیه 8
- 1-2- ضرورت دعا در حیات انسانی 8
- اشاره 8
- اشاره 8
- 1-1-2- دلیل تاریخی 9
- 2-1-2- دلیل فطرت 9
- 3-3-1-2- تقریر سوم : دفع ضرر محتمل 12
- 2-3-1-2- تقریر دوم: ضرورت پیوند به قدرت بی نهایت 12
- 1-3-1-2- تقریر اول: اقتضای فقر وجودی 12
- 3-1-2- دلیل عقلی 12
- 4-3-1-2- تقریر چهارم تقلیل هزینه تأمین امنیت 13
- 4-1-2- دلیل نقلی 14
- 1-4-1-2- قرآن 14
- 2-4-1-2- روایات 15
- اشاره 17
- گفتار سوم: تحلیل زبان دعا 17
- اشاره 18
- اشاره 18
- 3- تبیین فرهنگ دعا با زبان دعا 18
- 1-3- تبیین حقیقت زبان دعا 18
- 1-1-3- زبان دعا زبان مشترک تمام انسان ها(زبان انسانی) 19
- 2-1-3- زبان دعا وجه بیانی وجودی(زبان ذاتی) 19
- 3-1-3- زبان دعا واقعیتی فراتر از زبان عرفی (زبان فطرت) 20
- 4-1-3- غیر لفظی بودن زبان دعا (زبان خاموش) 24
- 6-1-3- غیر نشانمند بودن زبان دعا (زبان بی نشانه ها) 25
- 5-1-3- غیر وضعی بودن زبان دعا(زبان وجودی) 25
- 7-1-3- وجدان زبان دعا معیار دعای حقیقی(زبان حقیقت) 26
- 1-2-3- زبان دعا مبتنی بر علم حضوری 30
- 2-3- ویژگی زبان دعا بر اساس تحلیل زبان دعا 30
- 2-2-3- زبان دعا مبتنی بر علم و یقین 30
- 3-2-3- زبان دعا ترجمان رتبه ی وجودی داعی 31
- 4-2-3- زبان دعا ترجمان فطرت 32
- 5-2-3- زبان دعا ترجمان عواطف 34
- 6-2-3- زبان دعا ترجمان قلب و دل 36
- 7-2-3- زبان دعا زیبا و ترجمان زیباترین حالات انسانی 37
- 8-2-3- زبان دعا آرامش بخش و ترجمان روان آرام 38
- 9-2-3- لذت آفرینی زبان دعا 39
- 10-2-3- زبان دعا مبتنی بر نظام علیت ربوبی 41
- 11-2-3- زبان دعا مبتنی بر تضرع و اعتراف 44
- 12-2-3- زبان دعا مبتنی بر اصرار و الحاح 46
- 13-2-3- زبان دعا مبتنی بر اخلاص 47
- 1-3-3- هدف دعا 48
- 3-3- تبیین دعا با زبان دعا در صحیفه سجادیه 48
- 2-3-3- عوامل کششی به دعا 49
- اشاره 51
- 3-3-3- عوامل بازدارنده از دعا 51
- 4-3-3- ارکان اصلی بایسته دعا 51
- 1-4-3-3- نمونه توصیف و تمجید مدعو 52
- 2-4-3-3- نمونه توصیف وسائط 63
- 3-4-3-3- نمونه توصیف و تذلیل خود 67
- 4-4-3-3- نمونه خواسته ها 71
- 1-5-3-3-ذهنیت داعی در حین دعا 72
- اشاره 72
- 5-3-3- حال دعا در حین دعا 72
- 2-5-3-3-کیفیت دل داعی در حین دعا 74
- 3-5-3-3-وضعیت ظاهر داعی در حین دعا 83
- 1- داعی را محبوب ترین نزد خدا قرار می دهد 86
- 6-3-3-ثمرات دعا 86
- اشاره 86
- 2- داعی را در مراتب توحید بالا می برد 87
- 3- داعی به مرتبه صالحین و مؤمنین صعود می دهد. 88
- 4- شیطان را از داعی حبس می کند. 88
- 5- در داعی لذات معنوی ایجاد می کند 89
- 6- داعی را از غفران پروردگار برخوردار می کند. 89
- 9- داعی را از غضب خدا نجات می دهد و به خشنودی خدا می رساند 90
- 7- تقدیر و تدبیر خدا را به نفع داعی می گرداند و به وی چیرگی می بخشد. 90
- 8- غم و ترس را در داعی فرو می کاهد 90
- 7-3-3- عوامل استجابت دعا 91
- 11- احساس عدم شکست به داعی می بخشد، 91
- اشاره 91
- 10- به داعی عزت می دهد و احساس استغناء از غیر خدا و فقر به او می بخشد 91
- 1- وجود حال دعا در حین دعا در داعی 91
- 2- رعایت بایسته ها و ارکان چهارگانه اصلی دعا 92
- 3- اعتقاد صحیح در باب توحید نبوت، امامت 93
- 4- رو نمودن به وسائط و تمسک به آنها 94
- 5- شرکت در دعای مؤمنان 95
- 8-3-3- عوامل رد دعا 95
- اشاره 97
- گفتار چهارم: فرهنگ تدوین کتاب دعا 97
- 4- فرهنگ سازی صحیفه در تدوین معاجم دعایی 98
- اشاره 100
- گفتار پنجم: تعلیم و تربیت و زبان دعا 100
- 5- فرهنگ سازی در نهاد تعلیم و تربیت با زبان دعا 101
- گفتار ششم: تبلیغ و مبارزه با زبان دعا 104
- اشاره 104
- 6- فرهنگ تبلیغ و مبارزه با زبان دعا 105
- 1-6- نهادینه کردن فرهنگ خطر ستیزی و بن بست شکنی 105
- 2-6- تربیت سیاسی با زبان دعا 107
- 3-6- طرح ریزی حکومت دینی با زبان دعا 109
- 4-6- آرمان سازی با زبان دعا 111
- 5-6- بصیرت طلبی در مصاف با دشمنان 112
- گفتار هفتم: نفرین و زبان دعا 114
- اشاره 114
- 7- نفرین ندای رسای منکر ستیزی 115
- اشاره 115
- 1-7- نفرین در باره دشمنان اهل بیت 116
- 2-7- نفرین درباره دشمن معاند 116
- 3-7- نفرین درباره دشمن خانگی 117
- 4-7- نفرین در باره شیطان 118
- منابع 118
2- نهادینه شدن فرهنگ دعا با ظهور صحیفه سجادیه
اشاره
امام سجاد(ع) به اقتضای زمان خود متظاهر به ظهور دعا و نیایش شدند و با این ظهور، قسمتی از فرهنگ تشیع را برای تمام دوران حیات شیعه بلکه مسلمین تثبیت کردند. این ظهور باید توسط یکی از اوصیاء الهی به گونه ای که تمام ابعاد آن را احیاء، روشن و تثبیت شود متجلی می شد. خداوند امام سجاد(ع) را مأمور تجلی به این جلوه نمود. پیامبر(ص)، علی (ع)، فاطمه زهرا(ع)، و امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) بلکه جمیع پیامبر سلف ظهور به جلوه ی دعا داشتند، اما ظلمات و مهلکات زمانه آن ظهورات را به محاق کشانده بود و این امام سجاد(ع) بود که حقیقت دعا را احیاء و برای همیشه تثبیت نمود، از همین رو می توان ادعا کرد ظهور حضرت زین العابدین(ع) به شکل دعا و تهجد فقط به علت تحمیل زمانه نبود، بلکه حکمت الهی و رسالات الله چنان اقتضایی داشت.
ابن جوزی از دانشمندان اهل سنت اعتراف می نماید که امام علی بن الحسین(ع) نسبت به امت اسلامی در باب دعا و کیفیت انشاء سخن و گفتگو با خدا و عرض حوایج به پیشگاه او حق تعلیم دارد، چه آنکه اگر نبود آن امام و تعلیماتش، مسلمانان نمی دانستند که چگونه باید با خدا سخن بگویند و با چه بیان اظهار نیاز به درگاهش بنمایند... (1).
1-2- ضرورت دعا در حیات انسانی
اشاره
برای تبیین اهمیّت نقش صحیفه سجادیه و ظهور خاص امام سجاد(ع) و اثبات این نکته که صحیفه سجادیه ناشی از حکمت بالغه الهی و رسالات الله بوده و شرایط زمانه جزو علل ناقصه بلکه علت معدّه بوده است، ناگزیریم به ضرورت دعا در حیات انسانی اشاره ای داشته باشیم، زیرا راز تأسیس مکتب دعای شیعی به ویژه توسط امام سجاد(ع) در ضرورت حضور دعا در نهاد زندگی بشر و معنادار شدن آن نهفته است.
1- نجفی مرعشی، مقدمه صحیفه سجادیه.