جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 167

1- المفردات فی غریب القرآن، ص160.

«إنّما خلقت الخلق لیربحوا عنّی».

(مخلوق را آفریدم تا آن که از من بهره برند) نه آن که من از ایشان بهره ور شوم.

نه نیازی به آفرینش ما دارد ونه هستی ما بر جاه و جلال او می افزاید، بلکه ما را هستی داده و هدایت فرموده تا سعادتمند کند و به عالی ترین مقام رساند، یک انسان خاکی را موجودی افلاکی کند و یک ذره بی مقدار را برتر از خورشید گرداند.

بحث فلسفی

در مورد حکمت آفرینش تصور و گفتگو بسیار است، برخی از جاهلان تصور کنند که آفرینش انسان و موجودات نفعی برای خدا دارد و اظهار عظمتی برای اوست، برخی از فلاسفه گمان کنند که آفرینش لازمه وجود پروردگار و فیاض بودن اوست و طوری ترسیم کنند که خداوند ناگزیر از افاضه فیض است و برخی از مدعیان عرفان هم تصورات باطل دیگری دارند، ولی واقع آن است که نه خداوند متعال محتاج است و نه موجَب و مجبور، بلکه کاملاً بی نیاز است و مختار، انسان را آفریده تا او را سعادتمند کند بدون آن که

مجبور باشد و یا محتاج. همچنان که انعام به موجودی خیر است واحسان و یک فضیلت اخلاقی است، پدید آوردن آن موجود و انعام به او خیری است مضاعف و فضیلتی است برتر. منتهی اولی در حد انسانهای خیّر امکان پذیر است و دومی فقط برای خداوند متعال

امکان دارد که هم بخشنده وجود و هستی است و هم کمالات آن.