جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 180

1- المفردات فی غریب القرآن، ص137.

آفرینش حرکت و تغییری رخ نمی دهد؛ از این رو گفته می شود: «لا حَولَ وَلا قُوَّهَ اِلاّ بِاللّه»

لذا اگر ازمعصیت الهی دست برداشته و به طاعت او گرایش یافته ایم فقط به واسطه لطف و عنایت او بوده است و به سبب توفیق و هدایت او انجام گرفته است.

من اگر خارم و گر گل چمن آرایی هست

که از آن دست که او می کشدم می رویم

خنده و گریه عشّاق ز جایی دگرست

می سرایم به شب و وقت سحر می مویم

البته انسان گاهی با اختیار خودش از نیروی الهی سوء استفاده کرده و در مسیر غلط و گناه حرکت می کند.

عوامل اجتناب از گناه

2 - خودداری از گناه و اطاعت الهی گاهی از روی ترس از جهنم است و گاهی به واسطه علاقه به بهشت، ولی عامل اصلی برای اولیای الهی عشق و علاقه به پروردگار می باشد، آنها به واسطه محبت به خداوند گناه نمی کنند و از روی عشق سر به سجده عبودیت می نهند. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

«اِنَّ قَوْما عَبَدُوا اللّه َ رَغْبَهً فَتِلْکَ عِبَادَهُ التُّجَّارِ وَ اِنَّ قَوْما عَبَدُوا اللّه َ رَهْبَهً فَتِلْکَ عِبَادَهُ الْعَبِیدِ و اِنَّ قَوما عَبَدُوا اللّه َ شُکْرا فَتِلْکَ عِبَادَهُ الاَحْرَارِ»(1).

(گروهی خدا را برای مزد و پاداش عبادت کردند، این نوع عبادت چون داد و ستد بازرگانان است و جماعتی خدا را از روی ترس و وحشت عبادت نمودند، این نوع عبادت به مانند اطاعت بردگان است و طایفه ای هم خدا را از روی شکر وسپاس عبادت نمودند و این نوع عبادت، کار آزادگان است).

عنایت الهی

3 - چه خوش است که انسان ساخته و پرداخته الهی باشد، او انسان را بسازد و او آدمی را مهیای اطاعت خویش گرداند. خداوند به انسان اختیار داده است، ولی اولیای