جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 230

1- مجمع البیان، ج10، ص 164.

و عرفان را می خواهد نه به خاطر عرفان، بلکه به خاطر معروف (که خداوند باشد) او در دریای وصول غوطه ور گردیده است»(1).

خواجه عبداللّه انصاری می فرماید: «تبتل مقامی است از مقامات روندگان، ایشان که در منازلات و مکاشفات خویش رسیدند که بهشت با همه اشجار و انهار در جمال خیال ایشان نیاید، دوزخ با همه اغلال و انکال از نهیب احتراق سینه های ایشان بلرزد، افعی

حرص دنیا هرگز دندانی بر روزگار عیش ایشان نتواند نهاد، خاری از بیشه حسد و کبر به دامن ایشان باز نگیرد، گردی از بیابان نفس اماره بر گوشه ردای ایشان ننشیند، دودی از

هاویه هوا به دیده ایشان نرسد و به چشم عبرت به خلق نگرند و به زبان شفقت سخن گویند، به دل رحمت الفت گیرند، ملکی صفت اند و گدا صورت، سلاطین راهند در لباس مساکین، روندگان اند و مسافت در میان نه، پرندگان اند و علت پر و بال نه، مستان اند

از شراب عشق، زندگان اند به حیات قرب.

قومی که ز هر چه دون ما پاک زدند

آتش ز غمان دل در افلاک زدند

از هر چه برون ماست چون دور شدند

بر عرش رسیده خیمه بر خاک زدند».(2)

سید قطب می نویسد: «تبتل عبارت از انقطاع به تمام معنی از غیر و توجه به تمام معنی به اوست به واسطه عبادت و ذکر و خلوص از هر شاغلی که آدمی را باز دارد و یا خاطر او را منصرف نماید و حضور در پیشگاه خداوند با تمام احساس و شعور».(3)

باید توجه داشت که در آیه مبارکه تبتیل بعد از ذکر آمده و منظور آن است که به یاد نام خدا باش و از هر کس که غیر اوست ببر و کلام و خاطره خویش را پاک دار.

جز آستان توام در جهان پناهی نیست

سر مرا بجز این در حواله گاهی نیست

اولیای الهی

اولیای الهی غیر از خدا نمی شناسند و دست حاجتی به سوی کسی دراز نمی کنند و