جلوه گاه عرفان: شرح مناجات شعبانیه صفحه 299

1- مناجات خمسه عشر، الثانیه عشره العارفین.

2- مناجات خمسه عشر، الثانیه عشره العارفین.

3- مناجات خمسه عشر، التاسعه المحبّین.

«وَ قَطَعْتَ عَنْهُ کُلَّ شَیْ ءٍ یَقْطَعُهُ عَنْکَ»(1).

کردار عارف

عارف پیوسته در حال توجه به خدا و ذکر اوست که بالاترین چیز است و فرمود: «وَ لَذِکْرُ اللّه ِ اَکْبَرُ»(2)، او غرق در توجه است و فکری مضطرب و مشوش ندارد.

عارف همیشه در حال نماز است و «خوشا آنان که دائم در نمازند»، ولی در نمازش هزاران خم ابرو جلوه نمی کند و صدها بت در مقابلش عرض اندام نمی نماید.

عارف همیشه در حال صیام است و از هر چه غیر از اوست بریده است و این روزه همیشگی و دائمی است .آخر او ریاضتها کشیده تا بدین منزل رسیده است.

عارف آزاده است و عبادتی که می کند به خاطر مزد نیست، بلکه از روی عشق است و جذبه، نه دوزخ و جنّت، او در بند ایوان نیست، بلکه مشتاق صاحبخانه است، او از آزادگان است نه از بردگان و بازرگانان.

مهمترین درس عرفان، توجه بی شائبه به خداوند است، به طوری که هیچ کس حتی خود را هم نبیند و هیچ مؤثری غیر از او را نشناسد و هیچ قدرتی غیر از قدرت او را نبیند

که «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ اِلاّ بِاللّه»، تنها او را سزاوار ستایش بیند که «الحمدللّه» و تنها در پیشگاه عظمت او چهره ساید که «اِیَّاکَ نَعْبُدُ» و تنها از او یاری طلبد که «وَ اِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» و خلاصه هر کمال و جمال را از او بداند که: «وَ ما بِکُمْ مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنَ اللّه»(3).

روحیات عارف

عارف از نفس اماره رهیده و سراپا مطمئنّه گشته، نه هوی و هوس دارد و نه تزلزل و واهمه، بلکه با قلبی مؤمن و اطمینانی راسخ گام بر می دارد و زندگی را می نوردد و به صورت مجموعه ای از حکمت، بلکه عرفان نظری و عملی در آمده است. عارف شادمان است و غمگین، خوشحال است از آن که همه جا جلوات الهی را می بیند و به جهان خرّم از آنست که جهان خرّم از اوست، ولی غمگین است؛ زیرا عقاب بلندپروازی خویشتن را در قفس دنیا مشاهده می کند و ای خوش آن روز که پرواز کند تا برِ دوست.