مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم ( عجل الله فرجه الشریف ) جلد 2 صفحه 441

1- 837. سوره عصر ، آیات ، 1 و 2 .

دوّم

اینکه در مقام جواب اشکالی که بر خود وارد نموده گوید : « ممکن است منظور از نیکوکار . . . » وجهی برایش نمی شناسم ، و ظاهر از روایت آن است که سکوت کننده یا متکلم به حسب عملش نیکوکار یا بدکار باشد ، که اگر ساکت باشد این عملش إحسان به خودش می باشد ، و اگر سخن نیکی بگوید این عملش نیز إحسان و نیکی به خودش می باشد ، و اگر سخن مباحی بر زبان براند با این کار به خودش بد کرده ، چون ثواب سکوت را از دست داده است ، و چنانچه سخن حرامی بگوید با این عمل از دو جهت به خودش بدی کرده ، یکی از دست دادن منفعت سکوت ، و دیگر : استحقاق عقوبت یافتن به سبب سخن گفتن به حرام .

سوم

اینکه گوید : « اضافه بر اینکه باقی بودن ثواب استمرار ایمان با وجود ارتکاب معصیت را ممنوع می دانیم » اشتباه روشنی است ، زیرا که با عدل الهی سازگار نیست ، چون بدون تردید - به مقتضای دلایل محکمی که در جای خود بیان گردیده - ایمان عبارت است از اعتقاد و إقرار و از این دو ترکیب می یابد .

و امّا اعمال : در تحقُّق یافتن اصل ایمان مدخلیّتی ندارند ، هر چند که در کمال یافتن آن دخالت دارند ، پس چنانچه فرض شود که مؤمنِ زناکار در حال زنا کردن بمیرد ، قطعاً در آتش جهنم تا أبد نخواهد ماند ، هر چند که به خاطر کارش - در صورتی که شفاعت به او نرسد - عِقاب می گردد ، و در نظر فرقه امامیّه شبهه ای در این نیست که ایمان سبب داخل شدن به بهشت می باشد . و مقتضای سخن این فاضل آن است که چنین شخصی تا أبد در جهنم بیفتد ، و من نمی دانم این سخن چگونه از این فاضل دانشمند صدور یافته! ولی بسا که اسب اصیل هم لغزشی یابد ، و شمشیر تیز چیزی را نبُرد و معصوم کسی است که خدای تعالی او را مصون بدارد .

چهارم

اینکه گفته : « و به عدم [استمرار ثواب ایمان] اشاره دارد فرموده معصومین علیهم السلام : ( زنا کننده در حالی که مؤمن است زنا نکند ) » . نیز سخن نادرست و ادعای بدون دلیل است ، و حق این است که ایمان به حسب کمال مراتب و درجات متفاوت و مختلYɠدارد ، چنانکه از روایات بسیاری این معنی استفاده می شود ، و مؤمن کامل کسی است که عملش گفتارش را تصدیق کند ، و بدون شک گناهکار در حال معصیت عملش برخلاف اعتقاد و گفتارش می باشد ، و از این جهت نقصان و کمبودی در ایمانش داخل می شود ، ولی اصل ایمان محقَّق و در او موجود است ، زیرا که ایمان - چنانکه دانستی - اعتقاد و اقرار است ، و تا وقتی که اعتقاد و اقرار آن شخص باقی است ثواب ایمان نیز ثابت است ، و به آنچه یاد کردیم بسیاری از روایات و دعاهایی که از