شرح زیارت جامعه کبیره ترجمه شموس الطالعه صفحه 241

1- 578. الب به معنای سم نیست، تلفظ آن «إلب» با کسر همزه و به معنای عده ای که یک دشمن مشترک ایشان را به دور هم جمع می کند می باشد، در مجمع البحرین آمده است: الب فی حدیث علی علیه السلام: «واعجباً لطلحه الب علی ابن عفان، حتی اذا قتل اعطانی صفقته ای جمع الناس من قولهم البت الابل إلباای جمعها و ساقها و البت الجیش جمعته و تالبوا نجمعوا». مترجم.

2- 579. سوره ص، آیه 39 .

3- 580. کافی، 1 / 402، باب فی ما جاء ان حدیثهم صعب مستصعب.

و آل و ذریه اش علیه السلام را خلق کرده است، و ایشان را به فضل رحمت خود آفرید».

و در کافی(1) به اسنادش به مصعده بن صدقه از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: «ذُکِرَتِ التَّقِیهُ یوْماً عِنْدَ عَلِی بْنِ الْحُسَینِ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَوْ عَلِمَ أَبُو ذَرٍّ مَا فِی قَلْبِ سَلْمَانَ لَقَتَلَهُ وَ لَقَدْ آخَی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله بَینَهُمَا فَمَا ظَنُّکُمْ بِسَائِرِ الْخَلْقِ إِنَّ عِلْمَ الْعُلَمَاءِ صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یحْتَمِلُهُ إِلَّا نَبِی مُرْسَلٌ أَوْ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ فَقَالَ وَ إِنَّمَا صَارَ سَلْمَانُ مِنَ الْعُلَمَاءِ لِأَنَّهُ امْرُؤٌ مِنَّا أَهْلَ الْبَیتِ فَلِذَلِکَ نَسَبْتُهُ إِلَی الْعُلَمَاءِ» یعنی: «روزی از تقیه در حضور علی بن الحسین امام سجادعلیه السلام بحث شد، حضرت فرمود: به خدا سوگند، اگر ابوذر می دانست که در دل سلمان چه می گذرد او را می کشت در حالی که رسول خدا بین آندو عقد اخوت بست، پس درباره دیگر مردم چه می اندیشید؟ دانش علما سخت دشوار است، کسی جز پیامبر مرسل و یا فرشته مقرب و یا بنده ای که خداوند دلش را به ایمان آزمود آن را نمی تواند به دوش کشد، پس ادامه داد: سلمان به این علت از زمره علماء شد که مردی از ما اهل بیت است و به همین خاطر به دانشمندان نسبتش دادم».

و در اخبار بداء به این دو مرتبه اشاره دارد، از جمله روایت کافی(2) به اسنادش به ابو بصیر از امام صادق علیه السلام است که فرمود: «إِنَّ للَّهِ عِلْمَینِ عِلْمٌ مَکْنُونٌ مَخْزُونٌ لَا یعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ مِنْ ذَلِکَ یکُونُ الْبَدَاءُ وَ عِلْمٌ عَلَّمَهُ مَلَائِکَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیاءَهُ فَنَحْنُ نَعْلَمُهُ» یعنی: «خداوند دو علم دارد: علمی مکنون و مخزون است که جز خودش نمی داند، و از این علم بداء صورت می گیرد، و علمی که به فرشتگان و رسولان و انبیایش آموخت ما این علم را می دانیم».

و نیز آیاتی که دلالت دارد بر این که علمی که خداوند به آن احاطه دارد علمی است که به مرتبه مشیت رسده است، به این دو مرتبه اشاره می کند، مثل این سخن حق تعالی: «وَ لا یحِیطُونَ بِشَی ءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاءَ»یعنی: «مردم به هیچ علمی از علوم حق احاطه پیدا نمی کنند، مگر آنچه را که خدا بخواهد». و نیز آیات شبیه به این، بنابراین ایشان حافظان سّر الهی به دو معنا هستند.