شرح زیارت جامعه کبیره ترجمه شموس الطالعه صفحه 262

1- 609. بصائر الدرجات، ص 536، باب فیه شرح امور النبی و الانبیاء.

2- 610. رجال کشی، ص 291، ماروی فی محمد ابی زینب .

«ابواب الایمان» بیان شد.

و لذا امام صادق علیه السلام بنابر روایت اصول کافی(1) به اسنادش به علی بن جعفر از امام موسی فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَنَا فَأَحْسَنَ خَلْقَنَا وَ صَوَّرَنَا فَأَحْسَنَ صُوَرَنَا وَ جَعَلَنَا خُزَّانَهُ فِی سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ وَ لَنَا نَطَقَتِ الشَّجَرَهُ وَ بِعِبَادَتِنَا عُبِدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْلَانَا مَا عُبِدَ اللَّهُ»خداوند ما را آفرید و بسیار خوب آفرید و صورتی زیبا به ما داد و ما را خزانه های خود در آسمان و زمین خویش قرار داد و درخت به خاطر ما سخن می گفت و به عبادت ما خداوند عبادت شد».

وَ الْمُسْتَقِرِّینَ فِی أَمْرِ اللَّهِ

وَ الْمُسْتَقِرِّینَ فِی أَمْرِ اللَّهِ

فرمود:

قبلا بیان کردیم که اولین تمیز انسان بلکه همه اشیاء در عالم مفاتیح و عالم تمیز معلومات از عوالم الهی است، و در آن عالم اشیاء هیچ گونه حدی ندارد، ایمان و یا کفر در آن مرتبه نمی آید، اشیاء دارای همه مراتب وجود بوده و شامل همه درجات نزول و صعود می باشد، چنان که روایت یاد شده در فقره «موضع الرساله» از امام صادق علیه السلام در حدوث اسماء(2) دلالت می کرد. پس از نزول به عالم وجود کلی و ظهور مراتب وجود و فعلیت یافتن به واسطه ظهور مبادی اش که در اخبار طینت به آن اشاره شده و از عالم عقل و نور به آب گوارا و از عالم جهل و ظلمت به آب تلخ نام برده شده و از جهات فعلیت به خاک آسمانی و از جهات قابلیت به خاک زمینی تعبیر شده است چه این که خداوند می خواست حقیقت اختیار را کامل کند لذا آتشی روشن کرد، این آتش فنا در جنب خدای مالک همه اشیاء افروخته شده تا ناپاک از پاک و کافر از مؤمن جدا شود تا هر کس برطبق شاکله و جبلت خویش مرتبه ای از وجود را اختیار نمایند، هر کس در ورود بدان آتش اقدام کرد و همه مراتب خود را تسلیم مالک حقیقی اش کرد از اصحاب یمین شد و هر اصحاب یمینی که از دیگران پیشی گفت پیامبر شد و هر پیامبری که از دیگر پیامبران پیشی گرفت اولوالعزم شد و هر اولوالعزمی که پیشی گرفت، خاتم شد.

در معنای عرفانی فقر و فنا

و خلاصه اختلاف مراتب مردم و تفاوت مراتب انبیاء و اوصیاء و مؤمنان و کافرن و