شرح زیارت جامعه کبیره ترجمه شموس الطالعه صفحه 486

1- 1189. سوره بقره، آیه 286.

2- 1190. سوره بلد، آیه 10.

3- 1191. سوره بقره، آیه 256.

طالح» کسانی که موالات با والیان امر دارند که خداوند ایشان را ولایت داده است.

«و لا جبّار عنید» کسانی که ادعای الوهیت کرده اند «و لا شیطان مرید» یعنی افرادی از جنیان که مؤمن نیستند.

«و لا خلق فیما بین ذلک شهید» یعنی کسانی که به عالم شهادت تنزل کرده اند و غیر از این انواع سه گانه: فرشته و جن و انسند، یعنی دیگر موجودات.

إِلا عَرَّفَهُمْ

همه خلایق ولایت را می شناسند

فرمود:

حقیقت تعریف جدا کردن شی ء به چیزی که با دیگری اشتباه نگردد، پس مراد از شناسانیدن خدا به این اصناف این است که خداوند مراتب یاد شده را به ایشان می شناساند. چنان که حضرت آدم از اسمای ملائکه ایشان را آگاهانید، یعنی همه مراتب خلق را که خداوند به آنها احاطه دارد و در ائمه علیهم السلام وجود دارد، و در آن وجودات شریف فعلی اند، و به همین جهت خداوند ایشان را بر همه خلایق شرافت داد و لذا هر موجودی مرتبه خود را در آنها یافت و فهمید که مرتبه وی نیز در عوالم ائمه علیهم السلام وجود دارد و نمی تواند مرتبه خود را با آن مقایسه کند، همانند قطره با اقیانوس، لذا در آن نشأه به ولایت ایشان اقرار و اعتراف کرده است، چنان که ملائکه برای آدم اعتراف کرده و عده ای مثل شیطان انکار کرده اند.

علت این که خداوند این سه نوع خلق را به شناسانیدن اختصاص داد این است که قبلاً بیان شد که ولایت ایشان بر همه اشیاء عرضه گردید، چه این که مبدأ عالم امکان یا از اسماء نوریه است و یا از اسماء ظلمانیه و یا بالاتر از بنی آدم است، با «ملک مقرب» به موجوداتی که مبدأ ایشان از اسماء نوریه است و یا «شیطان مرید» به موجوداتی که مبدأ ایشان از اسماء ظلمانیه است اشاره کرده و با «نبی مرسل» و بعد از آن اشاره به قسم سوم نموده است.