شرحی بر دعای ندبه صفحه 23

( و از تو زبان راستگوئی و صدق و ( نام نیک ) در میان اءمم آینده را درخواست کرد و تو دعا و مساءلت او را اجابت فرمودی ) .

شـرح ! البـتـه ایـن در خواست حضرت ابراهیم علیه السلام را خداوند در قرآن آیه 84 از سـوره شعراء - ذکر فرموده ! و اجعل لی لسان صدق فی الآخرین یعنی ! و مرا در میان آیندگان نیک نام گردان . و در آیه 50 سوره مریم می فرماید ! و وهبنا لهم مـن رحـمـتـنا و جعلنا لهم لسان صدق علیا ( و از رحمت خود بآنان ( ابراهیم و اولادش ) عـطـا کـردیـم ، و ذکر خیر بلند آوازه ای از ایشان در میان آیندگان قرار دادیم ) . و از این نظر تمام امم از مجوس ، و یهود و نصاری و اءهل اسلام او را ثنای گویند ، و از او ستایش کنند .

و بعض کلمته من شجرة تکلیما

تـرجـمـه !

( و بـعـضـی دیـگر را از شجره ( و درخت طوبی ) با وی تکلم نمودی ) .

شـرح ! بـر حـسـب آیـات قـرآن خـداونـد مـتـعـال در چند موقع با حضرت موسی علیه السـلام سـخـن گـفـتـه کـه فـرمـود ! و کـلم الله مـوسـی تـکـلیما - نساء آیه 64 - اول ! در ابتدای نبوت ، و پس از مراجعت از شهر مدین ، در سرزمین سینا بوده ، که در آیات 9 تـا 64 سـوره طـه ، و آیـات 30 تـا 35 سـوره قـصـص ، و آیـات دیـگـر آمده ، و نام آن مـوضـع و مـحـلی کـه بـاو وحـی شـده بقعه مبارکه نام برده است . چون آن مـوضـع مـحل وحی و رسالت موسی علیه السلام و سخن حق با او بوده ، از این جهت تعبیر بـه بـقـعـه مـبـارکـه نـام بـرده اسـت . چـون آن مـوضـع مـحـل وحـی و رسـالت مـوسـی عـلیـه السـلام و سخن حق با او بوده ، از این جهت تعبیر به بـقـعه مبارکه شده ، و این همان زمین مقدس طوی است که فرمود ! فاخلع نـعـلیـک انـک بـالواد المـقدس طوی - طه آیه 12 - ( چارق از پای بنه که تو در وادی مـقـدس طوی هستی ) . گفته اند ! اشاره است باینکه محبت و دلبستگی زن و فرزند را هم از خـود دوری کـن ، تـا مـانـع از مـحـبت و دلبستگی به حق نگردد ، چون تو در وادی مقدس که نـامـش طـوی اسـت مـیـبـاشـی . و مـورد لطـف و عنایت حق هستی . دوم ! پس از مراجعت از مصر در مـیـقـاتـگـاه سـیـنـا بـوده کـه مـی فـرمـایـد ! و لمـا جـاء موسی لمیقاتنا و کلمه ربه . . . قـال یـا مـوسـی ایـن اصـطـفـیـتـک عـلی النـاس برسالاتی و بکلامی فخذ ما اتیتک و کن من الشاکرین - سوره اعراف آیات 143 و 144 - ( و موقعی که موسی بوعده گاه ما آمد ، و پـروردگـارش با او سخن گفت ، گفت ای موسی من تو را به پیغمبری و سخن خویش از مردم برگزیدم آنچه را به تو دادم بگیر و از سپاس گزاران باش ) .

تـنـبـیـه ـ البـته معلوم است و باید دانست که مراد از سخن خدا با موسی ایجاد سخن کردن اسـت ، و مـوسـی ایـن سـخـن را از درخـت و غـیر درخت شنیده - همانند دستگاه گیرنده تلفن و امـثـال آن - چـون سـخـن و کـلام ، عـرض اسـت و مـحـتـاج بـه محل است . باری شنیدن کلام حق بدون واسطه ملک و فرشته از مراتب عالیه انبیاء است . و خـداونـد هـم در شـب مـعـراج با پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله سخن گفت . سوم ! و از جـمـله مـوارد دیـگـر تـکلم خدا با موسی آن موقعی بود که حضرت موسی علیه السلام در مـقـابـل عـمـل سـاحـران قـرار گـرفـت . و نـگـرانـی او را فـراگـرفـت . خـداونـد مـتـعـال مـیـفـرمـاید ! قلنا لا تخف انک انت الاعلی - سوره طه ! 68 - ( گفتیم مترس که البته تو برتری ، و غلبه با تو است ) .

و جعلت له من اءخیه ردءا و وزیرا

ترجمه !

( و برادرش را برای او یاور و پشتیبان قرار دادی ) .