- مقدمه 3
- 1- مفهوم لغوی اعتکاف 5
- فصل اول: تعریف اعتکاف 5
- 2- مفهوم اصطلاحی اعتکاف 6
- 3- مفهوم اعتکاف از دیدگاه علما 6
- 4- اعتکاف در قرآن 7
- 5- اعتکاف در معنای لغوی در متون ادب فارسی 9
- اشاره 11
- فصل دوم:اعتکاف در سیره انبیاء و اولیاء الله قبل از اسلام 11
- 2-حضرت سلیمان علیه السلام 12
- 3-حضرت موسی علیه السلام 12
- 1-حضرت ابراهیم علیه السلام 12
- 5-حضرت زکریا علیهما السلام 13
- 6-حضرت مریم علیه السلام 13
- 4-حضرت الیاس علیه السلام 13
- اشاره 13
- 6-1-رهبانیّت 14
- 6-2-تفاوت رهبانیّت و اعتکاف 16
- 1)اعتکاف خاستگاه شرعی دارد نه سلیقه ای 16
- 2)اعتکاف متفاوت با تحریم طیّبات 17
- 3)اعتکاف متفاوت با انزوا 18
- 4)اعتکاف و جایگاه محوری مسجد 18
- 5)اعتکاف، عمل پسندیده امّا موقّت 18
- 7-دوران جاهلیّت و قبل از بعثت 19
- 6-3-مفاسد رهبانیّت از دیدگاه آیت الله مکارم شیرازی 19
- فصل سوّم: اعتکاف در سیره و کلام معصومین و علما 21
- اشاره 21
- 1-1-حضرت محمّد صلی الله علیه و آله و سلم 21
- اشاره 21
- 1- سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه علیه السلام 21
- 1-1-1-روایاتی از اهل سنّت 24
- 1-2-امیرالمومنین علی علیه السلام 26
- 1-3-امام حسن علیه السلام 26
- 1-4-امام حسین علیه السلام 27
- 1-7-امام کاظم علیه السلام 28
- 1-5-امام سجّاد علیه السلام 28
- 1-6-امام صادق علیه السلام 28
- 2-1-سیّد بن طاووس رحمه الله (589-664ق) 29
- 1-8-امام رضا علیه السلام 29
- 2- سیره عارفان و عالمان 29
- 2-2-مقدّس اردبیلی رحمه الله (م993ق) 30
- 2-3-شیخ بهایی رحمه الله (953-1030ق) 31
- 2-4-شیخ لطف الله میسی عاملی اصفهانی رحمه الله (م1032ق) 32
- 2-7-حاج شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی رحمه الله (1279-1361ق) 33
- 2-5-ملّا حسینقلی همدانی رحمه الله (1239-1311ق) 33
- 2-6-آیت الله حاج میرزا حسین خلیلی تهرانی رحمه الله (1230-1326) 33
- 2-9-آیت الله سیّد علی قاضی طباطبایی رحمه الله (1285-1366ق) 34
- 2-10-آیت الله شیخ علی قمی رحمه الله (1283-1371ق) 34
- 2-8- آیت الله سیّد ابوالحسن اصفهانی رحمه الله (1277-1365ق) 34
- 2-11-کاشف الغطا رحمه الله (1294-1373ق) 34
- 2-12-آیت الله ناصری 35
- 2-13-علمای تاثیر گذار در ترویج اعتکاف در ایران معاصر 35
- 2-14-آیت الله العظمی خامنه ای 38
- 2-15-آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی 42
- 2-16-آیت الله العظمی صافی گلپایگانی 43
- 2-17-آیت الله العظمی مکارم شیرازی 44
- 2-18-آیت الله العظمی جوادی آملی 46
- وجوب به جا آوردن اعتکاف 49
- اشاره 49
- فصل چهارم: آداب، احکام و شرایط اعتکاف 49
- اقسام اعتکاف 50
- اشاره 50
- 2-اقسام اعتکاف از لحاظ اصالتی یا نیابتی بودن 50
- اقسام اعتکاف نیابتی 50
- 1-اقسام اعتکاف از لحاظ مستحب یا واجب بودن 50
- 1-ایمان 52
- اشاره 52
- شرایط صحّت اعتکاف 52
- اشاره 53
- 2-عقل 53
- 3-1-قصد قربت 54
- 3-نیّت و قصد قربت 54
- 2-1-اعتکاف کودک ممیّز 54
- 3-2-قصدِ وجه 55
- 3-3-وقت نیّت 56
- 3-4-ماندن در مسجد 57
- 3-5-شرط رجوع یا عُدول 58
- اشاره 58
- 3-5-1-صیغه نذر یا نیّت اعتکاف مشروط (دارای شرط رجوع) 61
- 2)عدول از نیابت شخصی به نیابت شخص دیگر 62
- 3-6-عُدول از نیّت اعتکاف 62
- 1)عدول از اعتکافی به اعتکافی دیگر 62
- اشاره 63
- 4-1-مبطلات روزه 63
- 4-روزه 63
- 3) عدول از اعتکاف اصالتی به اعتکاف نیابتی 63
- اشاره 63
- 1)افطار اجباری در اعتکاف 64
- 2)مصادف شدن اعتکاف با عید فطر یا قربان 64
- اشاره 65
- 4-2-چه روزه ای را ﻣﻲتوان در اعتکاف گرفت؟ 65
- 2)روزه قضا در اعتکاف 66
- 1)روزه استیجاری در اعتکاف 66
- 3)روزه مستحبی در اعتکاف، در صورت داشتن روزه واجب 67
- 4-3-اعتکاف بیمار 68
- 4-5-نذر روزه در سفر 70
- 4-4-روزه در سفر 70
- 4-6-نذر روزه و اعتکاف در حین سفر 72
- اشاره 73
- 4-8-اعتکاف در سفر 73
- 4-7-روزه قضا در سفر 73
- 4-8-1-احکام اعتکاف در مسجدالحرام و مسجدالنبی صلی الله علیه و آله و سلم 76
- اشاره 78
- 5-مدّت اعتکاف 78
- 5-1-اعتکاف ناپیوسته 80
- 5-2-شروع اعتکاف پس از طلوع فجر 80
- 5-3-محدوده روز در اعتکاف 80
- 5-4-اضافه نمودن بخشی از روز به اعتکاف 81
- 5-5-اعتکاف به صورت تلفیقی 82
- 5-6-اعتکاف یک ماهه 83
- اشاره 84
- 6-حضور در مسجد جامع 84
- 6-2-غیر عادل بودن امام جماعت مسجد جامع 86
- 6-1-تعدّد مساجد جامع 86
- 6-3-اعتکاف در غیر مسجد جامع 87
- 6-4-اعتکاف در غیر مسجد 89
- 6-5-تعریف مسجد جامع 89
- اشاره 89
- 1)مساجد جامع متروک 91
- 3)تشخیص عدم داشتن شرایط مسجد، پس از اعتکاف 92
- 2)اعتکاف در مسجد جمکران 92
- 4)احراز جامعیت مسجد 93
- 6-6-اعتکاف در دو مسجد 94
- 6-7-اعتکاف در محل غصبی یا مشخص شده توسط دیگری 95
- 6-9-محدوده مسجد 98
- 6-8-اعتکاف در مکان معیّنی از مسجد 98
- اشاره 101
- 7-اجازه از صاحب اجازه 101
- 7-1-اجازه والدین 101
- 7-2-اجازه زن از شوهر 102
- 7-3-اجازه صاحب کار 104
- اشاره 105
- 8-پیوستگی توقّف 105
- 8-1-موارد مجاز خروج معتکف از مسجد 106
- 8-2-حکم خروج معتکف جهت 109
- 8-3-ملاک ضرورت و میزان خروج مجاز از مسجد 119
- 8-4-مواردی که واجب است، معتکف از مسجد خارج شود 120
- 8-5-خارج نشدن از مسجد، در صورت وجوب خروج 122
- 8-6-اموری که معتکف در بیرون از مسجد باید رعایت کند 123
- 8-8-ایجاد مانع جهت ادامه اعتکاف 125
- 8-7-طولانی شدن خروج از مسجد در موارد مجاز 125
- 1-لذّتهای جنسی 126
- محرّمات اعتکاف 126
- اشاره 126
- اشاره 128
- 2-بوییدن عطر و هر بوی خوش و گیاه معطّر همراه با لذت 128
- 2-1-بوییدن بوی خوش توسط فرد فاقد حس بویایی 128
- 2-2-استفاده از مواد بهداشتی، آرایشی و خوراکی های معطّر 129
- 2-3-استعمال عطر جهت نماز و مسجد 130
- 2-4-بطلان اعتکاف در صورت بوییدن بوی خوش 131
- 4-مبطلات روزه 133
- 3-مجادله و مناقشه 133
- 5-خرید و فروش 134
- اشاره 134
- 5-1-موارد مجاز خرید و فروش در اعتکاف 135
- 5-2-گرفتن و دادن قرض در اعتکاف 137
- حکم انجام محرّمات اعتکاف به صورت عمد 138
- 5-3-عقود دیگر در اعتکاف 138
- حکم محرّمات اعتکاف در صورت انجام سهوی یا از روی جهل 142
- مبطلات اعتکاف 142
- قطع اعتکاف 143
- تکلیف معتکف پس از قطع یا باطل شدن اعتکاف 145
- قطع روزه 147
- 1)زمان ادای قضای اعتکاف 148
- 2)قضای اعتکافِ معتکفِ فوت شده 148
- قضای اعتکاف 148
- نذر اعتکاف 149
- 1-چگونگی خواندن صیغه نذر اعتکاف 149
- 3-نذر اعتکاف در شهر خاص 150
- 2-عدم وفا به نذر اعتکاف 150
- 5-نذر اعتکاف جهت حاجات 151
- کفّاره اعتکاف 151
- 4-انجام اعتکاف نذری در ماه رمضان 151
- اشاره 154
- احکام خاصّ بانوان 154
- 1)خوردن قرص ضدبارداری جهت شرکت در اعتکاف 154
- 2)آرایش نمودن 155
- 3)طلاق 155
- 4)وظیفه حایض در اعتکاف 155
- برخی اعمال مباح در اعتکاف 159
- برخی مستحبات و مکروهات اعتکاف 160
- 1)جنب شدن قبل از اعتکاف 163
- متفرقه 163
- 2)تعریف عُرف 163
- 3)برخی احکام اعمال امّ داود 165
- زمان اعتکاف 166
- اشاره 166
- فصل پنجم: زمان، اعمال، آداب و ادعیه اعتکاف 166
- فضیلت ماه رجب 167
- اعمال مشترک ماه رجب 168
- 1-غسل 168
- اشاره 168
- 2-نماز 169
- 3-روزه 172
- 4-2-دعاهایی از امام صادق علیه السلام 174
- 4-دعا 174
- 4-1-دعایی از امام سجّاد علیه السلام 174
- اشاره 174
- 4-3-دعاهایی از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 176
- 5-استغفار 178
- 6-تهلیل 179
- 7-خواندن سوره توحید 180
- 8-خواندن زیارت امام حسین علیه السلام 181
- اشاره 181
- فضیلت و اعمال اختصاصی ایّام البیض ماه رجب 181
- 1-اعمال اختصاصی شب سیزدهم 182
- 2-اعمال اختصاصی روز سیزدهم 183
- 3-اعمال اختصاصی شب چهاردهم 183
- 4-فضیلت و اعمال اختصاصی شب پانزدهم 183
- 5-فضیلت و اعمال اختصاصی روز پانزدهم رجب 185
- اشاره 189
- 6-2-تعلیم دعا به امّ داود توسط امام صادق علیه السلام 189
- 6-1-امّ داود کیست؟ 189
- 6-اعمال امّ داود (دعای استفتاح) 189
- 6-3-مراحل اعمال امّ داود 192
- فضیلت ماه مبارک رمضان 202
- اشاره 202
- 1-اعتکاف در ماه مبارک رمضان 202
- اشاره 203
- فصل ششم: مسجد و اعتکاف 203
- 1-کلیّات و تعریف مفاهیم مسجد 203
- 1-1-تعریف لغوی مسجد 203
- 1-2-تعریف اصطلاحی و عرفی مسجد 204
- 1-3-تعریف مصطلح شرعی مسجد 204
- 2-تاریخچه ساخت مسجد 204
- 4-1-مسجد در کلام حضرت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم 205
- 3-آیات قرآن در خصوص مسجد 205
- 4-مسجد در کلام معصومین علیهم السلام 205
- 4-2-مسجد در کلام امیرالمؤمنین علی علیه السلام 212
- 4-3-مسجد در کلام امام حسین علیه السلام 213
- 4-4-مسجد در کلام امام باقر علیه السلام 213
- 4-5-مسجد در کلام امام صادق علیه السلام 213
- 4-6-مسجد در کلام امام موسی کاظم علیه السلام 214
- 5-1-1-آیات قران کریم 215
- 5-توصیه هایی در خصوص مسجد و اعتکاف 215
- اشاره 215
- 5-1-رعایت آداب و اعمال حضور در مسجد در آیات و روایات 215
- 4-7-مسجد در کلام امام رضا علیه السلام 215
- 5-1-2-روایاتی از معصومین 216
- 1- 5-1-2-توصیه هایی مربوط به ورود و خروج به مسجد 216
- 2- 5-1-2-برخی اعمال توصیه شده در مسجد 220
- 1-1-تولّد حضرت علی علیه السلام در کعبه معظّمه 227
- 1-ولادت امیرالمومنین علیه السلام 227
- فصل هفتم: برخی مناسبت های ایّام البیض ماه رجب 227
- اشاره 227
- وقایع روز سیزدهم 227
- 1-2-برخی منزلت های امیرالمومنین علیه السلام در قرآن 228
- اشاره 228
- 1-2-1- آیه لیله المبیت (بقره: 207) 228
- 1-2-2-آیه ولایت (مائده: 55) 229
- 1-2-3-آیه تبلیغ (مائده: 67) 229
- 1-3-برخی منزلت های حضرت امیرالمومنین علیه السلام در روایات 230
- اشاره 231
- 2-ولادت امام علی النّقی علیه السلام 231
- وقایع روز پانزدهم 231
- 3-شهادت شیخ فضل الله نوری (1259-1327ق) 231
- 1-وفات حضرت زینب علیها السلام 231
- 1-1-فضایل حضرت زینب علیها السلام 232
- 2)حلم و صبر وصف نشدنی 232
- 1)علم 232
- 3)شجاعت 235
- 4)فصاحت و بلاغت 236
- 2-شهادت حضرت امام صادق علیه السلام 237
- 4-ازدواج حضرت علی با حضرت فاطمه علیهما السلام 237
- 3-تغییر قبله 237
- 5-تنظیم برنامه روزانه 238
- 3-داشتن حضور قلب 238
- مراقبت های قبل از اعتکاف 238
- 1-گرفتن حلالیّت از اطرافیان و رفع کدورت ها 238
- فصل هشتم: توصیه هایی به معتکفین 238
- اشاره 238
- 4-آگاهی کامل از احکام اعتکاف و مطالعه دقیق آن ها 238
- 2-ادای حقوق مالی 238
- 8-هدیه کردن ثواب اعتکاف 239
- 7-آماده کردن وسایل مورد نیاز در اعتکاف 239
- اشاره 239
- 6-گذاشتن شرط رجوع 239
- 9-گذراندن مرحله اوّل سیر عرفانی (سیر من الخلق الی الحق) 239
- 9-2-منزل توبه 240
- اشاره 240
- 9-1-منزل بیداری (یقظه یا توجّه) 240
- 9-2-1-چگونگی توبه 242
- 9-3-منزل تقوا 243
- 9-5-منزل تحلیه 244
- 9-4-منزل تخلیه 244
- 9-6-منزل تجلیه 244
- 1-تنظیم برنامه روزانه 245
- مراقبت های هنگام اعتکاف 245
- 2-اخلاص در انجام عبادات 245
- 3-حضور قلب در اعتکاف 247
- 6-تلاش در دستیابی به هدف نهایی اعتکاف (وصول کمال) 249
- 4-نظارت و مراقبت 249
- 5-رعایت حرمت و احکام مسجد 249
- 7-به جا آوردن نماز در وقت فضیلت 249
- اشاره 250
- 9-تفکّر و اندیشه 250
- 8-محاسبه نفس 250
- 9-1-محورهای اصلی تفکّر 251
- 9-2-برخی از موارد تفکّر و نتایج آن 252
- 10-ترک گناه و توبه از آن 253
- اشاره 254
- 12-اقامه نماز جماعت و نمازهای مستحبی 254
- 11-انجام عاشقانه عبادات مستحبی 254
- 12-1-نماز جعفر طیّار 255
- اشاره 256
- 13-اقامه نماز شب 256
- اشاره 259
- 13-1-آثار نماز شب 259
- 3)برخی آثار پس از مرگِ نماز شب 260
- 1)برخی آثار دنیوی نماز شب 260
- 13-2-کیفیّت نماز شب 260
- 2)برخی آثار معنوی نماز شب 260
- 13-3-وقت نماز شب 261
- 13-4-برخی روش های بیدار شدن برای نماز شب 261
- 14-انجام تعقیبات بعد از نماز 262
- 15-قرائت قرآن کریم 262
- 18-رعایت حال دیگر معتکفین 263
- 17-گنجاندن برنامه های آموزشی، مطالعه و جلسات علمی 263
- 16-دایم الوضو بودن 263
- 19-احسان، همکاری و کمک به عوامل اجرایی 264
- 21-چگونگی اطّلاع از اخبار جامعه 264
- 20-صرف افطار و سحری به صورت دسته جمعی 264
- 26-توصیه های بهداشتی ویژه معتکفین 265
- 22-سادگی در انتخاب نوع غذا 265
- 23-انجام نرمش صبحگاهی 265
- 24-تمرین حضور در مسجد 265
- 25-رعایت پاکی 265
- 27-رعایت اصول تغذیه در اعتکاف 267
- 29-پرهیز از زیاده روی در شوخی 268
- 28-پرهیز از امور دنیوی 268
- 33-خاطره نویسی 269
- 31-پرهیز از زیاده روی درخواب 269
- 35-انس با خوبان و مشورت با علما در این فرصت مناسب 269
- 32-حتی الامکان استفاده نکردن از تلفن همراه 269
- 30-عدم انجام کارهای لغو 269
- 34-مطالعه شرح حال بزرگان معنوی 269
- 36-تصمیم گیری برای مسایل کلان زندگی 270
- 38-شناخت آسیب های وارده به اعتکاف 270
- 37-شکرگذاری به درگاه خداوند 270
- 39-رعایت آداب اعتکاف مهدوی و معتکفین منتظر 271
- اشاره 274
- 40-گذراندن مرحله دوّم سیر عرفانی (سیر من الحق الی الحق) 274
- 40-1-صُمت و دوری از پرگویی و کلام لغو 275
- 40-3-سحرخیزی 276
- 40-2-جوع 276
- 40-4-عُزلت 277
- اشاره 279
- 40-5-ذکر و تسبیح 279
- 1)مرتبه اوّل: ذکر لفظی 282
- 2)مرتبه دوّم: ذکر قلبی 282
- 40-6-دعا 283
- اشاره 283
- 3)مرتبه سوّم: ذکر عملی 283
- 40-6-1-از خدا چه بخواهیم؟ 286
- 2-آوردن یادگاری و سوغاتی 287
- 1-ارزشیابی و جمع بندی 287
- 3-شکرگذاری 287
- مراقبت های بعد از اعتکاف 287
- 6-1-حفظ آثار و دستاوردهای معنوی 288
- 4-حفظ اُنس خود با مسجد 288
- 5-حفظ دوستان 288
- اشاره 288
- 6-گذراندن مرحله سوّم سیر عرفانی (سیر من الحق الی الخلق) 288
- 6-1-1-کنترل اعضا و جوارح 290
- 6-2-خدمت به خلق 291
- 6-1-2-برنامه اجتماعی 291
- 6-4-دیگرسازی، بعد از خودسازی 292
- 6-3-تبلیغ عملی و گسترش فرهنگ اعتکاف 292
- 1-آموزه های بهداشتی 293
- فصل نهم: توصیه هایی به متولّیان اعتکاف 293
- 2-آموزه های فرهنگی و مدیریتی 294
- 3-گسترش فرهنگ اعتکاف 299
- 4-2-عدم حضور بزرگان و مسوولین در اعتکاف 301
- 4-1- تبدیل اعتکاف به مراسمی مشابه سمینار 301
- 4- شناخت برخی آسیب های وارده بر عملکرد متولیان اعتکاف 301
- 5-آمار معتکفین 302
- فصل دهم: فلسفه و آثار اعتکاف 304
- اشاره 304
- اشاره 305
- 1- برخی از آثار فردی اعتکاف 305
- 1-1- گریز از غفلت و روزمرگی 305
- 1-2- تمرین عمل گرایی 306
- 1-4-ایجاد آرامش روانی در معتکف 307
- 1-6- زمینه ساز اخلاص و انس با خدا 307
- 1-5-پیشگیری از بدی ها و دوری از آتش جهنّم 307
- 1-3- تمرین انقطاع از غیر 307
- 1-7-زمینه ساز توجّه قلبی به خدا 309
- 1-8- زمینه ساز خودشناسی و دستیابی به توانایی و کمال 310
- 1-10-زمینه ساز توبه و بخشش گناهان 311
- 1-9-زمینه ساز پاکی و عاقبت نیکو 311
- 1-12- فراهم نمودن زمینه برای تامّل و تفکّر در درون 312
- 1-13- رسیدن به آثار خلوت گزینی و پرهیز از اجتماع زدگی 312
- 1-11- زمینه ساز استقامت در عبادت و تفکّر 312
- 1-14-تقویت اراده 313
- 1-15-تحوّل درونی معتکف و فرصتی برای خدایی شدن 314
- 1-17- تنظیم کننده حقوق اجتماعی معتکف 315
- 1-18-انس با خوبان و یافتن دوستانی اهل معنا 315
- 1-16-رهایی از تعلقات مادّی 315
- 1-20-تضعیف مادّی گرایی و تعلقات مادّی 316
- 1-19-بهره گیری از اندیشه ها و تجربیات معنوی و اخلاقی بزرگان 316
- 1-21- دستیابی به گنجینه هایی از رحمت خاصّ خدا 316
- 1-22- توفیق تلاوت بیشتر قرآن و بهره مندی از برکات آن 317
- 1-23-ذکر و یاد خدا و چشیدن شیرینی آن 317
- 1-24-جلب محبّت خدا و تحصیل بهشت الهی و تقرّب به او 317
- 1-26-دوری از غفلت 318
- 1-25-انس با معنویات 318
- 1-28-تجمیع ثواب اعمال عبادی و دریافت پاداش بسیار 319
- 1-30-برآورده شدن حاجت ها و دریافت پاداش بی پایان 319
- 1-29- مهمان شدن بر خدا درخانه اش 319
- 1-27-افزایش تواضع و فروتنی 319
- 1-32-بهره گیری از آثار روزه 320
- 1-31-بهره گیری از آثار نماز 320
- 2-1-نوسازی معنوی جامعه و مقاوم سازی اندیشه فرهنگی 321
- 2- برخی آثار اجتماعی اعتکاف 321
- 2-3-درمان ناهنجاری ها و لغزش های فردی و اجتماعی 322
- 2-2-کاهش جرم و فساد 322
- 2-5-مقابله با تهاجم فرهنگی و دفاع از ارزش ها 323
- 2-4-تاثیر اعتکاف در کاهش بلایای عمومی 323
- 2-6-دعوت به خوبی ها 324
- 2-7-سنّتی نیکو برای جامعه 324
- فصل یازدهم: عبادات همسان اعتکاف از جنبه ثواب 325
- اشاره 325
- 1- حل مشکلات و برآورده کردن حاجات دیگران 325
- 3-زیارت سیّد الشهداء 328
- 2-همنشینی با علما 328
- 1-1- از جنبه محرّمات 329
- 1-مقایسه اعتکاف با حجّ و ماه مبارک رمضان 329
- فصل دوازدهم: اعتکاف پرتوی از حجّ و ماه مبارک رمضان 329
- اشاره 329
- 1-2-مهمان خدا بودن 330
- 1-3-از جنبه هدف 330
- 1-4-از جنبه ثواب 330
- 1-6-از جنبه جامعیّت 331
- 2-جملات ادبی 331
- 1-5-از جنبه خودسازی 331
- فصل سیزدهم: اعتکاف در آینه شعر و نثر 333
- 1-اعتکاف در آینه شعر 333
- 2-1-نجوای اعتکاف 335
- 2-اعتکاف در آیینه نثر 335
- 2-2-جملات ادبی 336
- 2-3-1-مهمانی 345
- 2-3-قطعه های ادبی 345
- 2-3-2-راهی برای انس با خدا 346
- 2-3-3-پایان اعتکاف 347
- 2-4-خاطرات 349
- 2-4-1-خاطره ای از آیت الله نجم الدین طبسی 349
- 2-4-2-سقف آبی مسجد 349
- 2-4-4-اعتکاف در غربت 351
- 2-4-3-غریبه آشَن 351
- 2-4-5-چرا اعتکاف؟ 353
- 2-4-6- دنیایی از نور و صفا 354
- لغت نامه 355
- منابع 358
- چکیده 373
- سیر مطالعاتی کتاب براساس فرصت زمانی مطالعه 375
1-2-تعریف اصطلاحی و عرفی مسجد
مسجد مکانی است که خاصّ عبادت مسلمانان است ولی در قرآن، به معابد اهل کتاب نیز، اطلاق شده است.(1)
1-3-تعریف مصطلح شرعی مسجد
مسجد به مکانی معیّن و موقوف، برای نماز اطلاق شده است. سابقه کاربرد اصطلاح «جامع» و اطلاق آن بر مسجد اصلی شهر، به دوره خلفا باز ﻣﻲگردد و گویا کاربرد اصطلاح مسجد جماعت (جامع)، در فرمان خلیفه دوم به والیان خود، زمینه ساز رواج اصطلاح جامع بوده است. او دستور داد در مراکز حکومتی، پس از فتح سرزمین های جدید تنها یک مسجد جماعت برپا شود و از اقامه نماز جمعه در روستاهای اطراف جلوگیری شود تا سبب وحدت گردد و نماز جمعه در آنجا برگزار شود.(2)
2-تاریخچه ساخت مسجد
مسجد به معنای اصطلاحی آن، که خاصّ مسلمانان ﻣﻲباشد و اوّلین بار بعد از هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، روز دوشنبه 12ربیع الاول همزمان با ورود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به قبا (دو فرسخی مدینه) پایه گذاری گردید. آن حضرت در طول چند روزی که در انتظار رسیدن حضرت علی علیه السلام بودند. این مسجد را برای قبیله بنی عوف ساختند.(3)
1- سوره کهف آیه 21؛ سوره اسری آیه 1.
2- مقریزی، احمد بن علی، السلوک لمعرفه دول الملوک، تصحیح زیاده، محمد مصطفی، ج2، ص246/www. wikifeqh.ir.
3- وقتی حضرت آدم علیه السلام از بهشت به زمین هبوط کرد، خداوند به او فرمود: «من به همراه تو خانه ای را فرستادم تا پیرامون آن طواف کنی، آن چنان که ملائکه پیرامون عرش طواف ﻣﻲکنند و کنارش نماز بخوانی، آنگونه که درکنار عرش خوانده ﻣﻲشود وقتی زمان طوفان نوح فرا رسید، این خانه به آسمان برده شد...تا زمانی که خدا آنجا را برای ابراهیم علیه السلام سکنی قرار داد و جایگاه خانه را به او نشان داد و ابراهیم علیه السلام آن خانه را تجدید بنا کرد. (www. labbaik.ir) لذا اول خانه ای که برای مکان عبادت مردم بنا شده خانه مکّه است و سپس هر یک از ادیان الهی معابد خاص خویش را به وجود آورده اند (کنیسه، کلیسا، آتشکده و. . .) .