حج از میقات تا میعاد صفحه 225

سر خواهد برد.

3- عرفان و معناگرایی‌

اگرچه در روایات می‌خوانیم: یَزُورُ الْبَیْتِ کُلَّ یَوْمٍ إنْ شاءَ، وَیَطُوفُ تَطَوُّعاً ما بَدالَهُ. (1)

مؤمن در هر روز، هر چه بخواهد کعبه را زیارت کند، و تا می‌تواند طواف مستحبّی انجام دهد. امّا به این راز مهمّ نیز باید توجّه داشته باشد، که ذکر و توجّه و معرفت به طواف و معنا و مفهوم و حالات معنوی و عرفانی به ذات حق‌تعالی، اعمال را، در سطح قابل قبول، تأثیرگذار، تعالی‌بخش قرار خواهد داد، کمیّت و هیاهو و تظاهر ریاکارانه و غرورانگیز، کیفیّت و قابلیت را تحت الشّعاع قرار می‌دهد، و اگر معنا و عرفان حج برای کسی حاصل شود، تأثیر آن در همان روزها، در مناسبات و روابط حقوقی نمایان می‌گردد و نیز چنین عملی مورد توجّه الهی خواهد بود.

این که سروصدا و هیاهوهای بی‌محتوا را مورد نکوهش قرار دادیم، باید توجّه داشته باشیم، که وقتی امام زین‌العابدین علیه السلام در عرفات از «زُهَری» سؤال می‌کند، امسال چقدر افراد به حج آمده‌اند؟ وی پاسخ می‌دهد: چهارصد پانصدهزار نفر می‌شوند، که به منظور اطاعت خدا این جا آمده، اموالی خرج کرده و با صدای بلند خدا را می‌خوانند. امام علیه السلام می‌فرماید: ما أکْثَرَ الضَّجِیجُ وَأقَلَّ الْحَجِیجُ ... (2)

ضجّه و سروصدا خیلی زیاد است، ولی حاجی (واقعی) خیلی اندک است!

آری، توجّه به جنبه عرفانی حج و این که متوجّه به این معنا باشیم، که