- مقدمه ناشر 1
- مقدمه مؤلّف 5
- بخش اول سرّ تشریع عبادت 9
- اشاره 9
- عبادات از نظر اثرگذاری روحی مختلفند 10
- گوشهای از اسرار تشریع عبادت 10
- عمل زنده و با روح، منظور است 12
- حجّ بیروح، آثار زنده نخواهد داشت 13
- بخش دوم آثار اجتماعی حج 14
- اشاره 14
- 1- حج، تراکم قوای متکثّره در نقطه واحده است 15
- اشاره 15
- دعوت به حج، دعوت به توحید قواست 17
- حج، سیر ارتقای انسان به سوی عالم بالاست 17
- جاذبیّت کعبه، خارقالعاده است 18
- چه عاشقانه به دور کعبه میچرخند 19
- گرایش مردم به کعبه، یک گرایش عادی نیست 19
- چرا باید پاسداران معنویّت در وادی غیر ذیزرع اقامت کنند؟ 20
- چه سرمایه بزرگی، به مسلمانان اعطا شده است! 21
- 2- کعبه، ضامن بقای جامعه بشری است 22
- اشاره 24
- 3- کعبه، پناهگاه جامعه انسانی و خانه امن بشر است 24
- اشاره 26
- پیشبینی روایات درباره متروکیّت کعبه و آثار شوم آن 26
- 4- حجّ، حقّ واجب خدا بر انسان است 26
- تعطیل حج و از هم پاشیدن جامعه آدمیان 26
- تعبیر خاصّ قرآن در موضوع حج 27
- منعم حقیقی خداست و شکرش واجب عقلی است 27
- دعوت به حج، منّتگذاری خدا بر انسان است 28
- زیارت کعبه، چه تجارت پرسودی است 28
- حجّاج از نظر بهره برابر نیستند 29
- به محض نیّت حج، باب رحمت مفتوح میشود 29
- گوشهای از برکات اعجابانگیز حج از لسان روایات 29
- علّت اختلاف در بهره چیست؟ 30
- حُجّاج، میهمانان خدا هستند 31
- حج، بازار آخرت است 31
- پیرامون کعبه، باران رحمت و مغفرت میبارد 32
- نگاه به کعبه هم رحمتانگیز است 32
- چه مبارک عملی است، طواف خانه حق 32
- راستی که تارک حج، فاقد رمز انسانیّت است 33
- کفر تارک حج به چه معنی است؟ 34
- تارک حج، روز قیامت در صف یهود یا نصاری محشور میشود 35
- تارک حج در قیامت، نابینا خواهد بود 36
- 5- حج، مایه قوّت دین است 36
- 6- کعبه، عَلَم و نشانه اسلام است 38
- 7- حج، نابودکننده فقر و عصیان اجتماعی است 40
- 8- تعطیل حج، مستلزم ضعف نیروی دین و استیلای کفّار بر مسلمین است 40
- اشاره 40
- دولتهای اسلامی وظیفه دارند مردم را به انجام حج، مجبور کنند 40
- تعطیل حج عذاب خدا را نزدیک میکند 41
- 9- هیچ عمل صالحی جای حج را نمیگیرد 42
- اشاره 42
- انفاق یک کوه طلای سرخ در راه خدا، با حج برابری نمیکند 43
- یکِ بهتر از دو میلیون 43
- نه خود، ترک حج کنید و نه موجب انصراف دیگران بشوید 43
- برکات حج، شامل حال تمام جهانیان میشود 44
- 10- آثار درخشان حجّ، در جوامع مسلمانان، کجاست؟! 46
- اشاره 46
- نگرانی پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله از وضع حجّ در آخرالزّمان 47
- پس ناچاریم که به این واقعیّت تلخ، معترف باشیم 48
- اشاره 49
- بخش سوم اسرار روحی حج 49
- 1- بذل عنایت درباره انسان 50
- 2- حجّ، نمایشی جامع از سیر روحی انسانهای کامل در مسیر تقرّب به خداست 52
- اشاره 52
- سیر روحی لازم است، حج، تنها سیر جسمانی نیست 54
- حجّ حضرت ابراهیم علیه السلام، یک حجّ روحی بود 55
- شبهه یک مرد مادّی مسلک، در سیزده قرن پیش 56
- 3- چرا خانه خدا، در مناطق دلپذیر و مصفّا بنا نشده است؟ 60
- 4- ابراهیم علیه السلام و صحنه امتحان عجیب خدا 64
- اشاره 64
- خلاصه 70
- بخش چهارم طیّ مراحل 71
- اشاره 71
- 1- آغاز سفر و طیّ مراحل 72
- 2- مرحله اوّل: اصلاح نیّت و اخلاص 73
- 3- مرحله دوّم: توبه 73
- 4- مرحله سوم: انقطاع از هر چه غیر خداست 75
- 5- اتّخاذ رفیق 76
- 6- حُسن خُلق 78
- اشاره 80
- بخش پنجم مواقف 80
- 1- موقف اوّل: 81
- اشاره 81
- حفظ زبان، از مهمّات حال احرام است 85
- 2- موقف دوم: مطاف (محلّ طواف) 88
- اشاره 88
- هشدار که اینجا مطاف کعبه و بارگاه قدس است 90
- امام باقر علیه السلام در کنار کعبه 90
- عجیبتر، جذبه و کشش و محبوبیّت این خانه است 92
- بقای ساختمان کعبه، از عجایب است 92
- اهمیّت طواف کعبه 93
- موقعیّت انسان موفّق به طواف 95
- نگاه به کعبه، عبادت است 97
- راستی چه بجاست ... 98
- 3- موقف سوّم: مَسعی 100
- اشاره 106
- 4- موقف چهارم: عرفات 106
- عرفات کجاست؟ 108
- انسان تا با دنیا بیگانه نشود، با خدا آشنا نمیگردد 108
- روز عرفه، روز دعا و روز تضرّع به درگاه خداست 112
- دعا، خود طریق مستقلّ و جداگانهای است 113
- توجّه! اینجا عرفات است 118
- گدای مسکین از در خانه سلطان کریم چگونه بر میگردد؟ 123
- بشارت: امام عصر، ارواحنا فداه در عرفات است 124
- فرصت را مغتنم بشمارید که به سرعت میگذرد 125
- دعا برای فرج ولیّعصر، ارواحنا فداه، از اهمّ مطالب است 128
- دعا برای والدین و ارحام و عموم اهل ایمان، از اعمال مهمّ عرفات است 130
- چه دعای بابرکتی! 131
- چند جمله دعا به پیشگاه خداوند عَزّ وجَل 132
- روز عرفه رو به پایان و آفتاب عرفات در شرف غروب است 134
- بشارت بزرگ 136
- اشاره 136
- 5- موقف پنجم: مشعرالحرام 136
- آتش خشم خود را فرونشانید تا عزّت هر دو جهان یابید 138
- مشعر یا میعاد دلباختگان خدا 139
- بهبه! چه مبارک معبدی و چه فرخنده شبی! 140
- دل شب، محرم سرّ اللَّه است 141
- آری، دل شب، چه فرصت مغتنمی برای عُشّاق حضرت حق است 144
- اینک، هم شب است و هم لیلة الاضحی و هم مشعرالحرام 145
- ساعتی به تفکّر در اسرار بپردازیم 150
- شب مشعرالحرام و تفکّر 151
- سرّ وقوف شبانه در مشعر 152
- سرّ استحباب جمعآوری سنگریزه از بیابان مشعر 155
- 6- موقف ششم: مِنی یا قربانگاه 155
- اشاره 158
- 7- رَمی جمرات در منی و اسرار آن 158
- نکته 162
- 8- قربانی در منی و اسرار آن 163
- اشاره 163
- جنبه اجتماعی قربانی در منی بیش از جهات دیگرش منظور است 167
- قربانی، همدوش کعبه آمده است 169
- یک دین زنده، هممسجد میخواهد، و هممسلخ! 171
- قربانی در امّتهای پیشین نیز بوده است 172
- اسرار روحی قربانی 174
- در قربانی، منافع اقتصادی نیز ملحوظ است 177
- نظر قرآن و روایات، درباره مصرف گوشت قربانی 178
- 9- حَلْق و تقصیر در منی و اسرار آن 181
- اشاره 181
- خلاصه 183
- 10- بیتوته در منی 183
- 11- شبهای منی و خلوت با خدا 184
- اشاره 184
- اشاره 186
- 12- موقف هفتم: زیارت بیت و استِلام حَجَر 186
- مسجد خَیْف در منی 186
- حجرالاسود یا دست خدا در زمین 187
- حجرالاسود، جوهر آسمانی و امین خدا در میان بندگان است 188
- 13- چند تذکّر لازم 192
- 1- بوسیدن و استلام حجرالاسود با تهاجم و ایذای دیگران مطلوب نیست 192
- 2- در صفوف نماز جماعت شرکت کنید و به هنگام اقامه جماعت، از مسجد خارج نشوید 193
- اشاره 196
- 3- تا فرصت دارید از طواف و نماز در مسجدالحرام و تلاوت قرآن غفلت نکنید 196
- ثواب ختم قرآن در مکّه 199
- فضیلت نماز در مسجدالحرام 199
- عمره مفرده 201
- ترتیب اعمال عمره و حج، به صورت رمز 201
- بخش ششم اتمام حجّ و نتایج آن 203
- اشاره 203
- 1- نتیجهگیری از اعمال حج 204
- اشاره 204
- مردم عصر جاهلیّت نیز حجّ بجا میآوردهاند! 205
- حال ای زائران بیت محرّم 208
- 2- موعظهای لطیف از دانشمندی ادیب 211
- 3- داستانی جالب و بیانی جامع از امام سجاد (ع) در اسرار حجّ (روایت شبلی) 213
- اشاره 213
- تذکّر و دفع توهّم 227
- 4- دستورالعمل جامعی از امام صادق علیه السلام در باب حج 228
- 5- تطبیق مراحل عمر انسان با مناسک حج 231
- اشاره 231
- اشارهای کوتاه به معنای دَحْو الارض 233
- 6- وظیفه انسان، در سیر به سوی خدا 238
- اشاره 238
- تذکّر 243
- بخش هفتم زیارت 245
- اشاره 245
- 1- به زیارت مرقد پاک رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمّه هُدی علیهم السلام میرویم 246
- 2- مودّت اهل بیت رسالت، اجر رسالت است 247
- اشاره 248
- 3- ولایت، شرط مقبولیّت اعمال است 248
- حجّ مقبول 250
- به یاوهسراییهای جُهّال، اعتنا نکنید 254
- 4- بقا و احاطه ارواح کامل، بعد از مرگ 256
- 5- خاک پای آسمانیان، حیاتبخش است 259
- 6- شیعه در مدینه، گمشدهای دارد 262
- 7- بقیع، یا بارگاه قدس و مظهر عزّت و کبریای خدا 266
- 8- شهدای احُد، قربانیان راه خدا 267
- 9- پایان سفر و ختم کتاب 270
معروف است که یکی از رؤسای ممالک مسیحی، حدود 75 سال پیش، روزی در مجلس مهمّی بیان کرد که نفوذ در مسلمانها تا وقتی سه چیز در آنها محکم و برقرار است و نسبت به آن ایمان دارند، ممکن نیست یا بسیار مشکل است، و از جمله، مسأله حج را نام برد. (1) 1
لسان روایات نیز، کعبه را در ردیف قرآن و عترت علیهم السلام، از حُرُمات خدا به حساب آوردهاند. یعنی کعبه، رکن اصیلی است که حرمت و قداست آن، فوق سایر موضوعات دینی و شعائر الهی است. در واقع، کعبه مصونیّت خاصّ آسمانی دارد و حریم مقدّس خدا و ضامن بقای اسلام و مورد تقدیس و احترام از نظر عموم مسلمانان جهان است.
قال الصّادق علیه السلام: انَّ للَّهِ حُرُماتٍ ثَلاثاً لَیْسَ مِثْلَهُنَّ شَیْءٌ، کِتابُهُ وَهُوَ نُورُهُ وَحِکْمَتُهُ، وَبَیتُهُ الّذِی جُعِلَ لِلنَّاسِ قِبْلَةً لا یَقْبَلُ اللَّهُ مِنْ احَدٍ تَوَجُّهاً الی غَیْرِهِ، وَعِتْرَةُ نَبِیّکُمْ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله (2) 2.
به حقیقت، برای خدا سه چیز محترم است که (از نظر اصالت در حرمت)
شبه و نظیر ی ندارند:
1- کتاب او (قرآن) که نور و حکمت اوست.
2- خانه او (کعبه) که قبله مردم قرار داده شده است و خدا از احدی (اعمال عبادی را) که رو به غیر آن بیاورد، نمیپذیرد.
3- عترت پیغمبر شما، (اهلبیت و ائمه اطهار علیهم السلام).
6- کعبه، عَلَم و نشانه اسلام است
جَعَلَهُ سُبْحانَهُ وَتَعالی لِلِاسْلامِ عَلَماً. (3) 3
خداوند سبحان، کعبه رانشانه اسلام قرار داده است.
همچنان که در بیابانها، برای هدایت و راهیابی گمگشتگان، نشانه و علامتی نصب
1- . گفتار ماه، شماره 1، کنگره اسلامی حج، ص 193، پاورقی 2.
2- . روضة الواعظین، ابن فتّال نیشابوری، ص 320.
3- . نهجالبلاغه، خطبه اول، منها فِی ذکر الحج.