- مقدّمه 1
- پیشگفتار 3
- پیامبر بتشکن 5
- زندگی پرماجرای ابراهیم علیه السلام 5
- بخش اوّل: زندگانی پرماجرای ابراهیم علیه السلام 5
- زادگاه و طفولیت ابراهیم 7
- مبارزه با گروههای مختلف بتپرست 8
- مبارزه منطقی با بت پرستان 8
- گفتگو با آزر 9
- مبارزه عملی با بت پرستان 10
- گفتگو با حاکم جبار! 10
- نبوت ابراهیم 10
- هجرت ابراهیم 11
- آخرین مرحله رسالت ابراهیم 12
- سرگذشت نوح وابراهیم علیهما السلام 14
- طرح جالب بتشکنی ابراهیم علیه السلام 21
- 1- آیا پیامبران هم توریه میکنند؟ 29
- نکتهها: 29
- 2- ابراهیم علیه السلام و قلب سلیم 30
- نقشههای مشرکان شکست میخورد 32
- خالق همه چیز او است 36
- ابراهیم علیه السلام نقشه نابودی بتها را میکشد 37
- 1- بتپرستی در اشکال گوناگون 42
- نکتهها: 42
- 2- گفتار بتپرستان و پاسخ ابراهیم علیه السلام 43
- برهان دندانشکن ابراهیم 44
- آنجا که آتش گلستان میشود 50
- نکتهها: 54
- 1- سببسازی و سببسوزی 54
- 2- نوجوان قهرمان 55
- 3- ابراهیم علیه السلام و نمرود 56
- دلایل توحید در آسمانها 57
- چگونگی استدلال ابراهیم بر توحید 63
- منظور از ظلم در اینجا چیست؟ 68
- هجرت ابراهیم علیه السلام از سرزمین بت پرستان 70
- تبعید یا هجرت؟ 72
- امامت اوج افتخار ابراهیم علیه السلام 75
- نکتهها: 76
- 1- منظور از کلمات چیست؟ 76
- اشاره 76
- 2- امام کیست؟ 77
- 3- فرق نبوت و امامت و رسالت 79
- 4- امامت یا آخرین سیر تکاملی ابراهیم علیه السلام 81
- 5- ظالم کیست؟ 81
- 6- امام از سوی خدا تعیین میشود 82
- 7- پاسخ به دو سئوال 83
- ابراهیم به تنهایی یک امت بود 84
- مقام والای ابراهیم در قرآن 90
- ابراهیم علیه السلام بنده مؤمن خدا 92
- ابراهیم علیه السلام انسان نمونه 95
- ابراهیم علیه السلام برای همه شما اسوه بود 99
- نکتهها: 104
- 1- الگوهای جاویدان 104
- 2- خداوند از همگان بینیاز است. 105
- 3- اصل اساسی «حب فی اللَّه» و «بغض فی اللَّه» 106
- «ابراهیم علیه السلام و موهبتهای الهی» 107
- اشاره 107
- 1- فرزندان پیامبر 114
- 2- چرا نام این پیامبران در سه گروه در سه آیه بیان شده است؟ 116
- 3- اهمیت فرزندان صالح در معرفی شخصیت انسان 116
- دعاهای ابراهیم علیه السلام 117
- 4- پاسخ به یک ایراد 117
- دعاهای سازنده ابراهیم بتشکن علیه السلام 119
- 1- آیا مکه در آن زمان شهر بود؟ 122
- نکتهها: 122
- 2- امنیت سرزمین مکه: 122
- 3- چرا ابراهیم علیه السلام تقاضای دوری از بت پرستی میکند؟ 123
- 4- تابعان ابراهیم علیه السلام کیانند؟ 124
- 5- وادی غیر ذی ذرع و حرم امن خدا 125
- 6- تقاضاهای هفتگانه ابراهیم علیه السلام 126
- 7- آیا ابراهیم علیه السلام برای پدرش دعا میکند؟ 127
- آیا آزر پدر ابراهیم علیه السلام بود؟ 128
- خواستههای ابراهیم علیه السلام از پیشگاه پروردگار 132
- ابراهیم خانه کعبه را بنا میکند 134
- نکتهها: 137
- 1- هدف بعثت پیامبران 137
- 2- تعلیم مقدم است یا تربیت؟ 138
- ابراهیم علیه السلام در قربانگاه 139
- 3- پیامبری از میان خود آنها 139
- 1- ذبیح اللَّه کیست؟ 147
- نکتهها: 147
- 3- چگونه خواب ابراهیم علیه السلام میتوانست حجت باشد؟ 150
- 2- آیا ابراهیم علیه السلام مأمور به ذبح فرزند بود؟ 150
- 4- وسوسههای شیطان در روح بزرگ ابراهیم علیه السلام اثر نگذاشت 151
- 5- فلسفه تکبیرات در منی 152
- 6- حج یک عبادت مهم انسانساز 153
- بخش دوّم: احکام و اسرار حج 156
- اهمیت حج 156
- اشاره 156
- 1- اهمیت حج در میان وظایف اسلامی! 161
- محتوای سوره حج 162
- فضیلت تلاوت سوره حج 163
- مانعان خانه خدا! 164
- نکتهها: 165
- اشاره 165
- 5- الحاد به ظلم چیست؟ 167
- 4- منظور از مسجدالحرام در این آیه چیست؟ 167
- دعوت عام برای حج! 168
- اقسام حج 174
- قسمتی از احکام مهم حج 175
- چرا بعضی حج تمتع را به فراموشی سپردهاند؟ 180
- بهترین زاد و توشه 182
- نکتهها 188
- بخش مهم دیگری از مناسک حج 191
- نکته 196
- تعظیم شعایر الهی نشانه تقوای دلها است 197
- هشت دستور در یک آیه 203
- «قربانی» 205
- قربانی برای چیست؟ 208
- تکلیف گوشتهای قربانی در عصر ما 213
- سعی بین صفا و مروه 214
- شأن نزول: 215
- اعمال جاهلان نباید مانع کار مثبت گردد 216
- 1- صفا و مروه 217
- نکتهها 217
- 2- قسمتی از اسرار سعی صفا و مروه 218
- 3- پاسخ به یک سؤال 221
- «حج و یاد خدا» 222
- 4- تطوع چیست؟ 222
- 5- شکرگزاری خداوند 222
- شأن نزول: 223
- آخرین سخن درباره حج 228
- نکتهها 231
- 1- ایام معلومات چیست؟ 231
- 2- ذکر خداوند در سرزمین منا 232
- 3- «استلام حجر» 233
- 4- «برائت از مشرکان در حج» 235
- پیمانهای مشرکان الغا میشود 236
- آنها که پیمانشان محترم است 239
- اشاره 239
- 1- حج اکبر کدام است؟ 240
- 2- مواد چهارگانهای که در آن روز اعلام شد 241
- 1- بعد اخلاقی حج 243
- فلسفه و اسرار عمیق حج! 243
- اشاره 243
- 2- بعد سیاسی حج 244
- 3- بعد فرهنگی 246
- 4- بعد اقتصادی حج 247
- نخستین خانه مردم 249
- بخش سوّم: مکّه معظّمه 249
- منظور از بکّه چیست؟ 253
- توسعه مسجدالحرام 253
- 2- هدی للعالمین 255
- امتیازات خانه کعبه: 255
- 1- مبارکا 255
- 3- فیه آیات بینات مقام ابراهیم 256
- 4- و من دخله کان آمنا 256
- عمران مسجد در صلاحیت همهکس نیست 258
- اشاره 258
- 2- عمل خالص تنها از ایمان سرچشمه میگیرد. 260
- 1- منظور از عمران چیست؟ 260
- 5- اهمیت بنای مساجد 261
- 3- پاسداران شجاع 261
- 4- آیا تنها مسجدالحرام منظور است؟ 261
- مقیاس افتخار و فضیلت 262
- شأن نزول: 263
- تفسیر: 264
- اشاره 264
- 1- تحریف تاریخ: 266
- نخستین مهاجران اسلام 269
- شأن نزول: نخستین مهاجران اسلام 271
- کینهتوزی یهود و نرمش نصاری 275
- حرم امن 277
- شأن نزول: 278
- سوگند به این شهر مقدس 281
- سوره فیل 286
- محتوی و فضیلت سوره فیل 287
- داستان اصحاب الفیل 288
- شأن نزول: 288
- با ابرهه گو کز پی تعجیل نیاید! 293
- 1- معجزه بینظیر! این خانه را صاحبی است! 295
- نکتهها: 295
- 2- سختترین مجازات با کمترین وسیله! 297
- 3- اهداف داستان فیل 298
- سوره قریش 299
- 4- یک رویداد مسلم تاریخی 299
- محتوی و فضیلت تلاوت سوره قریش 299
- پروردگار این خانه را باید عبادت کرد 301
- سوره اسراء 304
- معراج 304
- 1- نامهای این سوره و محل نزول آن 304
- 2- فضیلت این سوره 306
- 3- محتوای این سوره در یک نگاه کوتاه 306
- معراجگاه پیامبر صلی الله علیه و آله 308
- 1- معراج از نظر قرآن و حدیث 311
- مساله معراج 311
- آیا معراج جسمانی بوده یا روحانی؟ 314
- هدف معراج 315
- معراج و علوم روز 316
- دومین دیدار! 318
- 1- معراج یک واقعیت مسلم است 323
- نکتهها: 323
- 2- هدف معراج 324
- 3- معراج و بهشت 324
- 4- معراج در روایات اسلامی 324
- 5- گوشهای از گفتگوهای خداوند با پیامبرش صلی الله علیه و آله در شب معراج: 327
- قیام از امّ القری 331
- وحی و هدف نهایی از آن 333
- نامگذاری مکه بهام القری 334
- آغاز وحی 337
- شأن نزول: 338
- بخوان به نام پروردگارت 340
- نکتهها: 343
- 1- آغاز وحی همراه با آغاز یک حرکت علمی بود 343
- 2- ذکر خداوند در هر حال 345
- 3- پیامبر اسلام قبل از نبوت چه آئینی داشت؟ 346
- پاسخ به یک سؤال 347
- ابی لهب 348
- یک نکته ادبی 348
- سوره تبّت 348
- محتوی و فضیلت سوره تبت 349
- شأن نزول سوره 350
- بریده باد دست ابو لهب! 351
- باز هم نشانه دیگری از اعجاز قرآن 356
- پاسخ به یک سؤال 356
- نکتهها: 356
- همیشه نزدیکان بی بصر دورند! 357
- ایمان ابوطالب و جنجالی که در این زمینه برپا کردهاند! 359
- پیشگامان در اسلام 363
- اشاره 363
- 1- موقعیت پیشگامان 365
- 3- نخستین مسلمان چه کسی بود؟ 366
- 2- تابعین چه اشخاصی بودند؟ 366
- 4- آیا همه صحابه افراد صالحی بودند؟ 369
- فتح مکه بزرگترین پیروزی اسلام 373
- محتوی و فضیلت سوره نصر 373
- بخش چهارم: مدینه منوره 380
- اولین مسجد در مدینه 380
- شأن نزول: 383
- درس بزرگ 387
- نفی به تنهایی کافی نیست! 388
- اذان، شعار بزرگ اسلام 389
- اذان از طریق وحی به پیغمبر صلی الله علیه و آله رسید. 391
- نماز جمعه 392
- شأن نزول: 393
- بزرگترین اجتماع عبادی سیاسی هفته 394
- نکتهها: 398
- 1- نخستین نماز جمعه در اسلام 398
- 2- اهمیت نماز جمعه 399
- 3- فلسفه نماز عبادی سیاسی جمعه 400
- 4- آداب نماز جمعه و محتوای خطبهها 403
- 5- شرایط وجوب نماز جمعه 405
- مهاجرین و انصار 406
- نکته: صحابه در میزان قرآن و تاریخ 415
- تغییر قبله 415
- شأن نزول: 416
- به هر سو رو کنید، خدا آنجا است! 417
- اسرار تغییر قبله 418
- 1- فلسفه قبله 418
- 2- تعبیر به وجهاللَّه 418
- نکتهها: 418
- 3- صحت نماز در هرجهت 418
- ماجرای تغییر قبله 419
- نکتهها: 420
- امت وسط 421
- 1- اسرار تغییر قبله 422
- نکتهها: 422
- 2- امت اسلامی یک امت میانه 425
- 3- امتی که میتواند از هر نظر الگو باشد 426
- همه جا رو به سوی کعبه کنید 427
- 4- تفسیر جمله لنعلم 427
- 1- نظم آیات 429
- نکتهها 429
- 3 معنی شطر 430
- 2- انتظار دردناک! 430
- 4- خطاب همگانی 431
- 5- آیا تغییر قبله به خاطر خشنودی پیامبر بود؟ 431
- آنها به هیچ قیمت راضی نمیشوند 432
- 6- کعبه مرکز یک دایره بزرگ 432
- هر امتی قبلهای دارد 434
- نکتهها 436
- 1- آن روز که یاران مهدی علیه السلام جمع میشوند، 436
- 2- تفسیر جمله و لکل وجهة هو مولیها 437
- تنها از خدا بترس 437
- غزوه بدر نخستین درگیری مسلحانه اسلام و کفر 440
- درسهای آموزنده در میدان بدر 448
- آیا فرشتگان جنگیدند؟ 451
- فرار از جهاد ممنوع! 454
- شنوندگان ناشنوا! 462
- انفال 467
- شان نزول: 468
- انفال چیست؟ 469
- پنج صفت ویژه مؤمنان 473
- جنگ احد 478
- گزارش به موقع عباس 481
- سرچشمه وقوع جنگ 481
- پیغمبر صلی الله علیه و آله با مسلمانان مشورت میکند 481
- مسلمانان برای دفاع آماده میشوند 483
- جنگ شروع شد 484
- چه کسی با صدای بلند گفت محمد صلی الله علیه و آله کشته شد؟ 485
- نتایج جنگ احد 486
- شان نزول 487
- سخنان تو خالی 490
- میدان پرورش و تربیت 490
- بررسی کوتاهی در علل شکست احد 490
- فرد پرستی ممنوع 491
- شأن نزول: 491
- مجاهدان پیشین 493
- اخطارهای مکرر 495
- شکست پس از پیروزی 496
- گناه سرچشمه گناه دیگر است 498
- بهرهبرداری منافقان 499
- فرمان عفو عمومی 500
- وظیفه مشاور 501
- با چه اشخاصی مشورت کنیم؟ 501
- نتیجه توکل 502
- هرگونه خیانتی ممنوع 503
- آنها که در جهاد شرکت نکردند 504
- یک روش مؤثر تربیتی 506
- بررسی دیگری روی جنگ احد 506
- باید صفوف مشخص شود 508
- گفتههای بی اساس منافقان 509
- زندگان جاوید 510
- مرحله خطرناک جنگ 511
- غزوه حمراء الاسد 514
- تسلیت به پیامبر صلی الله علیه و آله 518
- سنگین بارها 519
- مسلمانان تصفیه میشوند 521
- پیامبر صلی الله علیه و آله را تنها نگذارید! 522
- شأن نزول: 523
- سرسختی منافقان داخلی 528
- پایان توطئه یهود بنینضیر در مدینه 531
- آزمایش بزرگ الهی در میدان احزاب 533
- منافقان و ضعیف الایمانها در صحنه احزاب 534
- غزوه بنی قریظه یک پیروزی بزرگ دیگر 545
- عمرة القضاء 547
- صلح حدیبیّه 548
- شأن نزول: 550
- محتوای سوره فتح 554
- صلح حدیبیّه و فتح خیبر 554
- فضیلت تلاوت سوره فتح 556
- فتح المبین! 557
- داستان صلح حدیبیه 558
- پیامدهای سیاسی و اجتماعی و مذهبی صلح حدیبیه 559
- جنگ حنین 561
- انبوه جمعیت به تنهایی کاری نمیکند 562
- 1- غزوه عبرتانگیز حنین 564
- 2- چه کسانی فرار کردند؟ 566
- 3- ایمان و آرامش 567
- مباهله 569
- شأن نزول: 570
- 3- پاسخ به یک سؤال 572
- 4- نوههای دختری فرزندان ما هستند. 573
- 5- آیا مباهله یک حکم عمومی است؟ 575
- غدیر خم 576
- شان نزول 584
- آیه ولایت 584
- پاسخ به هشت ایراد مخالفان بر آیه ولایت 587
- شهادت احادیث و مفسران و مورخان 588
- یک سؤال لازم: 589
- اعتدال در استفاده از گوشت 591
- روز اکمال دین کدام روز است؟ 591
- 2- مباهَلَه سند زندهای برای عظمت اهل بیت: 593
- مباهله با مسیحیان نجران 593
- 1- دعوت به مباهله یک دلیل روشن بر حقانیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 593
- چهارم: چگونه اعمال زشت در نظر زیبا جلوه میکند؟ 598
- دوّم: مفهوم و فلسفه نسیء در جاهلیت 598
- سوّم: وحدت کلمه در برابر دشمن 598
- اوّل: فلسفه ماههای حرام 598
- آتش بس اجباری 599
- 1- مسأله جهاد در اسلام 600
- 3- چرا فرمان جهاد در مدینه نازل شد؟ 600
- 2- اهداف جهاد در اسلام 600
- نکتهها 600
- فرمان جنگ با ستمکاران 600
- 4- «ممنوعیت جهاد در ماههای حرام» 600
- نکتهها: 602
- 4- تعبیرات پر معنی آیات 602
- 1- ریشه اصلی غزوه بنی قریظه 602
- 3- پیامدهای غزوه بنی قریظه 602
- 2- ماجرای غزوه بنی قریظه 602
- 3- بسیار یاد خدا کنید 603
- 2- پیامبر صلی الله علیه و آله 603
- 1- نکات مهمی از جنگ احزاب 605
- نکتهها: 605
- 2- توطئههای امروز یهود 610
- نکتهها: 610
- جنگ احزاب 610
- 1- لشکرهای نامریی خدا! 610
- شان نزول: 610
- یک نکته ادبی 616
- پاسخ به یک سؤال 616
- تأثیر سریع تربیت الهی 617
- شاهدی بر بقای روح 618
- مرحله تصمیم نهایی 621
- شورای عمر 621
- دستور به مشورت 622
- اهمیت مشاوره در اسلام 622
- وسوسههای جاهلیت 624
- پیروزی از طریق ترس دشمن 626
کرده بود و فرزندی به نام اسماعیل از او یافت، سبب شد که این مادر و کودک شیر خوار را به فرمان خدا از سرزمین فلسطین به بیابان خشک و تفتیده مکه در لابلای آن کوههای زمخت و خشن ببرد. و آنها را در آن سرزمین که حتی یک قطره آب در آن پیدا نمیشد، به فرمان خدا، و به عنوان یک آزمایش بزرگ بگذارد و باز گردد.
پیدایش چشمه زمزم و آمدن قبیله جرهم به آن سرزمین و اجازه خواستن از هاجر برای زندگی در آن منطقه که هر کدام ماجرای طولانی و مفصلی دارد، سبب آبادی این سرزمین شد.
ابراهیم از خدا خواسته بود که آن نقطه را شهری آباد و پر برکت سازد، و دلهای مردم را به فرزندانش که در آن منطقه رو به فزونی بودند، متوجه گرداند.
جالب اینکه بعضی از مورخان نقل کردهاند هنگامی که ابراهیم هاجر و اسماعیل شیر خوار را در مکه گذاشت، و میخواست از آنجا باز گردد، هاجر او را صدا زد کهای ابراهیم چه کسی به تو دستور داد ما را در سرزمینی بگذاری که نه گیاهی در آن وجود دارد، نه حیوان شیر دهندهای، و نه حتی یک قطره آب، آن هم بدون زاد و توشه و مونس؟! ابراهیم در یک جمله کوتاه پاسخ گفت: پروردگارم مرا چنین دستور داده است.
هنگامی که هاجر این جمله را شنید گفت: اکنون که چنین است، خدا هرگز ما را به حال خود رها نخواهد کرد!
ابراهیم کرارا از فلسطین به قصد زیارت اسماعیل به مکه آمد، و در یکی از همین سفرها بود که مراسم حج را بجای آورد و به فرمان خدا اسماعیل فرزندش را که به صورت نوجوان برومند و فوق العاده پاک و با ایمان بود به قربانگاه برد و حاضر شد این بهترین میوه شاخسار حیاتش را با دست خود در راه خدا قربانی کند.
هنگامی که این مهمترین آزمایش را به عالیترین صورتی از عهده بر آمد و تا آخرین مرحله آمادگی خود را در این راه نشان داد خدا قربانیاش را پذیرفت و اسماعیل را برای او حفظ کرد و گوسفندی به عنوان قربانی برای او فرستاد.
سرانجام ابراهیم با ادا کردن حق همه این امتحانات، و بیرون آمدن از کوره همه این آزمایشها، به بلندترین مقامی که یک انسان ممکن است به آن برسد ارتقا یافت و