حج وحرمین شریفین در تفسیر نمونه صفحه 333

به تناسب اشاره‌ای که در آیات گذشته این سوره به مساله شرک شده، در نخستین آیه مورد بحث به نتیجه کار مشرکان و انتهای مسیرشان پرداخته می‌گوید:

«کسانی که غیر خداوند را ولی خود برگزیدند، خداوند حساب اعمال آنها را نگه می‌دارد، و از نیاتشان آگاه است»؛ وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیاءَ اللَّهُ حَفِیظٌ عَلَیْهِمْ ... تا به موقع حساب آنها را برسد و کیفر لازم را به آنها بدهد.

سپس روی سخن را به پیامبر صلی الله علیه و آله کرده، می‌گوید: «تو مأمور نیستی که آنها را مجبور به قبول حق سازی»؛ وَ ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِوَکِیلٍ.

وظیفه تو تنها ابلاغ رسالت و رسانیدن پیام خداوند به همه بندگان است. شبیه این جمله در قرآن فراوان است: «لست علیهم بمصیطر- تو سیطره و غلبه بر آنها نداری».

(غاشیه- 22).

ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ؛ «تو موظف به اجبار آنها نیستی.» (ق- 45).

وَ ما جَعَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً؛ «تو مسئول اعمال آنها نیستی و برای اجبار آنان مبعوث نشده‌ای.» (انعام- 107).

ما عَلَی‌الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ؛ «رسول وظیفه‌ای جز ابلاغ رسالت ندارد»، (مائده- 99).

بیانگر این واقعیت است که خداوند می‌خواهد بندگان آزاد باشند و راه او را با اراده و اختیار خود بپویند، چرا که ارزش واقعی ایمان و عمل صالح در همین است و ایمان و عمل اجباری ارزش معنوی ندارد.

وحی و هدف نهایی از آن‌

بار دیگر به مساله وحی باز می‌گردد و اگر در آیات قبل، از اصل وحی سخن در میان بود، در اینجا سخن از هدف نهایی وحی است، می‌فرماید: «اینگونه قرآنی عربی، فصیح و گویا بر تو وحی کردیم تا ام القری (مکه) و کسانی را که در اطراف آن هستند انذار کنی»؛ وَ کَذلِکَ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ قُرْآناً عَرَبِیّاً لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُری وَ مَنْ حَوْلَها.

«و آنها را از روزی که همه خلایق در آن روز جمع می‌شوند و شک و تردیدی در آن نیست بترسانی»؛ وَ تُنْذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ لا رَیْبَ فِیهِ.