حج وحرمین شریفین در تفسیر نمونه صفحه 429

«نه تنها در مدینه، هر جا باشید، روی خود را به سوی مسجدالحرام کنید»؛ وَ حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ ....

می‌دانیم این تغییر قبله- طبق روایات- در حال نماز ظهر بود و در یک لحظه حساس و چشمگیر انجام گرفت. پیک وحی خداوند بازوان پیامبر صلی الله علیه و آله را گرفته و از بیت المقدس به سوی کعبه بر گردانید و فورا مسلمانان صفوف خود را تغییر دادند. حتی در روایتی می‌خوانیم که زنان جای خود را به مردان و مردان جای خود را به زنان دادند (باید توجه داشت که بیت‌المقدس تقریبا در سمت شمال بود، در حالی که کعبه درست در سمت جنوب قرار داشت).

جالب‌اینکه تغییرقبله یکی‌از نشانه‌های‌پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در کتب پیشین ذکر شده بود، چه اینکه آنها خوانده بودند که او به سوی دو قبله نماز می‌خواند؛ «یُصَلِّی إِلَی الْقِبْلَتَینِ».

لذا در آیه فوق بعد از این فرمان اضافه می‌کند: «کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده است، می‌دانند این فرمان حقی است از ناحیه پروردگارشان»؛ ... وَ إِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ لَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ....

همین امر که پیامبر اسلام تحت تأثیر عادات محیط خود قرار نگرفت و کعبه را که مرکز بت‌ها و مورد علاقه عموم عرب بود در آغاز کنار گذاشت و قبله یک اقلیت محدود را به رسمیت شناخت، خود دلیلی بر صدق دعوت او و الهی بودن برنامه‌هایش به‌شمار می‌رفت. و در پایان اضافه می‌کند: «خداوند از اعمال آنها غافل نیست»؛ ... وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ.

یعنی آنها به جای اینکه این تغییر قبله را به عنوان یک نشانه صدق او که در کتب پیشین آمده معرفی کنند، کتمان کرده و به عکس روی آن جنجال به راه انداختند، خداوند، هم از اعمالشان، و هم از نیاتشان آگاه است.

نکته‌ها

1- نظم آیات‌

محتوای آیه مورد بحث به خوبی نشان می‌دهد که قبل از آیه گذشته نازل شده است و اگر می‌بینیم در قرآن بعد از آن قرار گرفته، به خاطر این است که آیات قرآن بر حسب