عبادت روح زندگی صفحه 139

از این بالاتر «عین الیقین» است؛ یعنی چیزی را که انسان یقیناً درک کرده؛ ولی آنچه را که برای او غایب بوده، بیابد؛ مانند این که مریض، بیماری و درد خود را درک کند.

و «حق الیقین» آن است که وجود انسان یقین گردد؛ مثلاً وقتی پروانه شمع را از دور می بیند، به آن علم الیقین دارد؛ و نزدیک شدن او به شمع، عین الیقین است؛ وقتی حقّ الیقین آن، ثبوت خارجی و واقعی پیدا می کند، که خود را در شمع بیفکند و بسوزد.

استاد رحمه الله در ادامه با ذکر مثال دیگری، به توضیح مطلب پرداخته و می فرماید:

انسان مادامی که سوز آتش را درک می کند و به آن یقین دارد، علم الیقین است؛ و اگر آتش را لمس کند و همچون زغال، سوز آتش را دریابد، عین الیقین است؛ و چنانچه خودش آتش شود و بسوزد؛ همچون زغال گداخته ای که اثری از تیرگی در او باقی نماند و تمام آتش شود، که اول و آخر و ظاهر و باطن او آتش گردد، این را حق الیقین گویند.(1)

17. شب زنده داری

امام العارفین، حضرت علی علیه السلام فرمود:

نعم عون العباده، السهر؛(2) بهترین کمک عبادت، شب زنده داری است.

در شب ظلمانی، که خداوند آن را سکینه و آرامش برای انسان ها قرار داد، کسی که از لذّت حلال دست می کشد و بر درگاه ایزد متّان به راز و نیاز می پردازد، یکی از زیباترین جلوه های عبادت را به نمایش می گذارد.