عبادت روح زندگی صفحه 176

8. سامری

یکی دیگر از رانده شدگان درگاه خدا، سامری است. او بر اثر سوء استفاده از دانش و موقعیت خویش، به عاقبت نا فرجامی گرفتار شد. وی از کسانی بود که پدر و مادرش از ترس فرعون، او را در مخفی گاهی قرار داده بودند. بعضی از مورخان نوشته اند: امدادهای غیبی از وی مراقبت کردند تا بزرگ شد؛ بنابراین، او جبرئیل را می شناخت و در روز عبور از رود نیل، علاوه بر حضرت موسی و هارون علیهما السلام، سامری نیز جبرئیل را مشاهده نمود.(1) این مسئله به نوبه خود، گواه است که سامری، پیش از ارتداد، صفای باطنی خاصّی داشت.

ابن کثیر دمشقی در البدایه و النهایه چنین آورده است: سامری از قومی بود که بقر (گاو) را می پرستیدند. آنها در همسایگی قوم بنی اسرائیل زندگی می کردند؛ ولی او به بنی اسرائیل ملحق گشته بود. به سبب این پیش زمینه، سامری گوساله را به عنوان تجلّی ذات حق به بنی اسرائیل معرفی کرد، گروهی از آنان گفتند: این گوساله موجود عجیب و جلوه خداست. گروهی گفتند: باید موسی بازگردد تا از او کسب تکلیف کنیم. گروهی رسماً عمل سامری را یک عمل کفرآمیز خواندند و در برابر او به مخالفت برخاستند. پس از بازگشت حضرت موسی علیه السلام، گروه سوم تقویت شدند، و گروه دوم شرمنده گشتند و گروه اوّل از موسی علیه السلام خواستند تا چگونگی انجام توبه را به آنان بیاموزد و موسی علیه السلام از سوی خدا به آنان فرمود: به امر خدا به قتل عام یکدیگر بپردازند که قاتل و مقتول هر دو مشمول لطف خدا خواهند گشت.(2)