عبادت روح زندگی صفحه 20

در عرفان امام راحل رحمه الله، طریقت و حقیقت، جز از راه شریعت حاصل نخواهد شد؛ زیرا ظاهر، طریق باطن است،(1) و در واقع عبادتی که در ظاهر انجام می پذیرد، معمار باطن است و باطن را برای عروج مهیا می سازد. انفکاک و جدایی میان عبادت و تأثیر آن در نفس محال است. اگر عبادتی صورت پذیرفت؛ ولی تأثیر معنوی و عرفانی آن مشاهده نگشت، بدون تردید آن عبادت با همه ضوابط و شرایط لازم آن انجام نیافته است.(2)

توجه بدین حقیقت ضروری است که هیچ طایفه و دسته ای، حتّی لحظه ای از عبادت بی نیاز نخواهند بود؛(3) از این روست که برترین افتخار پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله، آن انسان کامل، عبودیت و بندگی درگاه باری تعالی است.(4)

به طور کلّی، اساس تکامل معنوی و ارتقای باطنی، عبودیت و پیمودن مدارج کمال است؛ بنابراین، هرگاه لحظه ای این عامل در کار نباشد، سقوط حتمی است؛

فإنّ مقام العبد الکامل، هو التذلّلُ بین یدی سیّده؛(5) همانا مقام عبد کمال، فروتنی و کوچکی در برابر سیّد و مولایش است.

2. فخر رازی

فخر رازی، در اهمیت عبادت، ذیل تفسیر آیه شریفه «إِیّاکَ نَعْبُدُ» می نویسد:

… إنّ العباده والعبودیه مقام عالٍ شریف … فثبت أنّ العباده مفتاح

1- 48. تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ص 201.
2- 49. همان، ص 200 و 201؛ الطریقه والحقیقه لا تحصلان إلّا من طریق الشریعه؛ فإنّ الظاهر طریق الباطن؛ بل یفهم (ولَو أنّهم أقاموا التوراه والإنجیل) أنّ الظاهر غیر منفکّ عن الباطن؛ فمن رأی أنّ الباطن لم یحصل له مع الأعمال الظاهره واتباع التکالیف الإلهیه، فلیعلن أنّه لم یقم علی الظاهر علی ما هو علیه.
3- 50. سرالصلاه، ص 11 و 83.
4- 51. تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ص 55؛ (فإنّ العبودیه من أعظم افتخارات النبی).
5- 52. همان، ص 179.