عبادت روح زندگی صفحه 81

الخضوع والذلّه؛ وهذا أعلی المقامات وأشرف الدرجات، وهذا هو المسمّی بالعبودیه.(1)

3. ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی

خواجه نصیرالدین طوسی در شرح کتاب گران سنگ الاشارات، در فصل «مقالات العارفین» آورده است:

والعباده ما کأنّه یعمل فی الدنیا لأجره یأخذها فی الآخره فی الأجر والثواب؛ وعند العارف، ریاضته ما لهممه وقوی نفسه؛ عبادت در نظر آدم غیر عارف، نوعی معامله است و به خاطر اجر و ثواب اخروی انجام می گیرد؛ لیکن عبادت انسان عارف، برای تقویت و تعالی باطن او انجام می گیرد.

نتیجه:

«عباده الأحرار» برترین نوع و انگیزه عبادت است؛ اما چنین نیست که سایر انگیزه ها (طمع بهشت، ترس از جهنم) باعث بطلان عبادت باشند؛ بنابراین، انجام عبادت با انگیزه های این چنینی، خوب و پسندیده و دارای پاداش و اجر است و هر یک از این انگیزه ها، نشان از درجه معرفت و عرفان قلبی صاحب خود است.