اسرار نماز صفحه 103

.

پس در دل خود درآور، بهجت و سرور، به جهت رخصت دخول در حرم کبریاء و حضور، بعد از آن مستعشر به خوف و خشیت الهی بعد از این سرور یعنی : در حین ایستادن در پیش روی آن حضرت زیرا تو آلوده ای به کدورتهای نفسانی و علایق دنیوی و عوارض بدنی ، بدرستی که به خاطر آوردن خوف الهی ، شعار کاملان و دثار مخلصان است همچنان که غفلت علامت مردودی و محجوبی است چنانکه دانستی از اخبار گذشته و به خاطر بیاور عظمت و جلال جناب الهی و نقصان و حقارت قدر خود را و به تحقیق که روایت کرده اند از بعضی زوجات مطهرات آن حضرت (صلی الله علیه وآله ) که آن حضرت با ماها در مکالمه و مخاطبه بود و ما نیز با آن حضرت در گفتگو بودیم ، چون داخل می شد وقت نماز، گویا که نمی شناخت آن حضرت ما را و نمی شناختیم ما او را، از راه مشغول شدن او به نماز و ذکر الهی و ترک همه چیزها.

همچنین وقتی که داخل می شد وقت نماز متزلزل و مضطرب می شد احوال حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه پس مردم سؤ ال می کردند که آیا چه می شود شما را؟ آن حضرت می فرمود که : آمد وقت اداء امانتی که حق تعالی عرض کرد آن را به آسمانها و زمینها، پس ایشان ابا کردند و ترسیدند از حمل آن .

و چون حضرت علی بن الحسین صلوات الله علیهما می خواست وضو بسازد زرد می شد رنگ مبارکش . پس می پرسیدند از آن حضرت

که چه می شود شما را در وقت وضو ساختن ؟ می فرمود که : چه می دانید شما که من در پیش روی چه کسی باید بایستم و در چه حضرتی در مقام عرض نیاز درمی آیم و هریک از این اخبار، دلالت دارد بر آنکه حاضر گردانی در دل خود، عظمت الهی و التفات به جانب اقدس او را در حال عبادت و انقطاع از ماسوای الله و چون بشنوی آواز مؤذن را بخاطر بیاور ندای روز قیامت را، و مسارعت کن به ظاهر و باطن خود را اجابت آن ، بدرستی که کسانی که مسارعت می نمایند بر اجابت این ندا، ایشان را ندا می کنند در روز عرض اکبر با لطف و خوشی پس عرض کن این ندا را بر دلت اگر چنانچه بیابی دل خود را پر از فرح و بشارت و مستعد رغبت و شتافتن به سوی نماز آن وقت بدان که می رسد تو را ندای بشارت و رستگاری در روزی که حق تعالی حکم به حق می فرماید در میان بندگان خود.

و ملاحظه کن فصول اذان را که چگونه ابتداء کرده شده در آن (به اسم خدا) و باز به او ختم می شود و بدان که حق تعالی اول و آخر و ظاهر و باطن است و عادت فرما دل خود را به تعظیم و تمجید الهی نزد شنیدن تکبیر و حقیر و خوار بشمار دنیا را و آنچه در آن است ، تا کاذب نباشی در تکبیر گفتن و دور گردان از خاطر خود هر معبودی را که غیر او است به شنیدن تهلیل

، و حاضر گردان در دلت پیغمبر (صلی الله علیه وآله ) را و با ادب بایست نزد ذکر آن حضرت و گواهی ده برای او به رسالت از روی اخلاص ، و صلوات بفرست بر او و بر آل او، و سعی نما به دل و بدن خود، به سوی نماز و به سوی آنچه رستگاری تو در آن است و به آنچه بهترین و افضل اعمال تو است ، و تجدید کن بعد از آن عهد خود را به تکبیر و تعظیم الهی ، و ختم کن به ذکر خدا، چنانچه افتتاح کردی به اسم خدا و بدان که مبداء تو از او است و رجوع تو به سوی او است ، و اعتماد کن به حول و قوه الهی ، و بری شو از حول و قوه خود و دیگران ، بدرستی که نیست حولی و قوه ای مگر به خدای علی عظیم لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم .

7- قبله

منحرف کردن ظاهر و جهت است از باقی جهات ، به جهت خانه خدا، پس بدان که مراد از توجه به قبله ، گردانیدن روی دل است از همه امورات به جانب امر خدا، و نیست مطلب و مقصدی سوای او و بدان که امور ظاهره ، همگی محو کند امور باطنه را، پس به سبب امور ظاهره ، ترقی می کند به سوی امور باطنی ، و مراد از استقبال ، ضبط جوارح و اعضاء و تسکین دادن آنها است در یک جهت ، تا آنکه جبر و جور ننمایند ایشان بر دل . و بدرستی که

جوارح ، هرگاه جور نمایند در حرکات و التفات خود به جهات مختلفه ، تابع خود می نمایند دل را و به می گردانند آن را از جانب خدا پس باید که روی دل تو با روی بدن تو، متوجه خدا باشند، و از اینجا است که فرمود: پیغمبر (صلی الله علیه وآله ): اما یخاف الذی یحول وجهه فی الصلوه ان یحول الله وجهه وجه حمار آیا نمی ترسد کسی که می گرداند صورت خود را در نماز، از اینکه بگرداند خدا صورت او را مانند صورت حمار، به طوری که درک معنویات نتواند کرد و این نهی است از التفات به جانب غیر خدا.