- دیباچه 1
- مقدمه 3
- فصل اول: کلیات 5
- اشاره 5
- اشاره 7
- مفهومشناسی 7
- سحر 7
- احیاء 8
- سحرخیزی و شبزندهداری 8
- تهجد 9
- بیتوته 10
- مشروعیت شبزندهداری در تمام شبهای سال 11
- اشاره 11
- نقد و بررسی دیدگاه 13
- اعتدال در عبادت 15
- اشاره 17
- فصل دوم: اهمیت سحرخیزی شبزندهداری 17
- شب بهترین زمان خلوتگزینی 19
- اهمیت شب در فرهنگ قرآنی 20
- اهمیت سحرخیزی در قرآن 22
- همه در تسبیح خدا 31
- اهمیت و ارزش سحرخیزی در روایات 33
- حضرت ابراهیم (ع) 36
- اشاره 36
- حضرت موسی (ع) 36
- اسوههای سحرخیزی 36
- حضرت داوود (ع) 37
- حضرت سلیمان (ع) 37
- حضرت یعقوب (ع) 38
- اشاره 39
- پیامبر اکرم (ص) 39
- شب زندهداری، سیره عملی پیشوایان معصوم (علیهم السلام) 39
- امیرمؤمنان علی (ع) 40
- فاطمه (علیها السلام) 41
- سیره عالمان و صالحان 41
- فصل سوم: ویژگیهای سحر 45
- اشاره 45
- ویژه بودن وقت سحر 47
- لحظه استجابت دعا 48
- گشودهشدن درهای رحمت 48
- توزیع روزی 51
- اشاره 53
- فصل چهارم: سحرخیزی و شبزندهداری در حج و زیارت 53
- دهه اول ذیحجه 55
- شبزندهداری در ایام حج 55
- شب عرفه 56
- شب ترویه 56
- شب عید قربان 57
- بیتوته در منا 59
- ایام تشریق 59
- سحرخیزی و شبزندهداری در ایام عمره 60
- شبزندهداری در مسجد الحرام و مکه در ایام تشریق 60
- اشاره 60
- شب اول ماه رجب 61
- شب نیمه ماه رجب 62
- شب مبعث پیامبر (ص) 63
- شب نیمه ماه شعبان 63
- شب جمعه 66
- شب قدر 68
- شبهای دهه آخر ماه رمضان 70
- شب عید فطر 72
- شبهای خاص در دیدگاه شیعه 73
- اشاره 73
- شب اول محرم 73
- شب عاشورا 74
- قضای سحرخیزی و شبزندهداری 75
- فصل پنجم: آداب حضور و کسب فیض در سحرگاهان 77
- اشاره 77
- آداب و شرایط ظاهری 79
- اشاره 79
- استراحت روز 79
- طهارت ظاهری 80
- تغذیه حلال 80
- مواظبت رفتار روزانه 81
- جبران حقوق مردم 82
- اشاره 83
- بهرهگیری از موقعیت زمان و مکان 83
- توبه 83
- آداب و شرایط باطنی (معنوی) 83
- امید به خدا و قطع امید از غیر 85
- تضرع و زاری 86
- اخلاص گوهر عمل 87
- اهمیت و جایگاه نماز شب 88
- اشاره 88
- اهتمام به نماز شب در سیره علما 90
- اشاره 91
- آداب و کیفیت نماز شب 91
- مباهات به نمازگزاران در دل شب 91
- اعتراف به گناه 93
- گریه نیمه شب 93
- دعا برای دیگران 94
- استجابت دعای حجگزار و عمرهگزار 97
- مکانهای مناسب برای دعا 97
- مسجدالنبی یادآور سحرخیزی پیامبر (ص) و یاران 98
- مسجدالنبی جلوهگاه سحرخیزان 98
- روضه شریفه 99
- استوانه توبه 100
- استوانه سریر 100
- محراب تهجد 100
- تلاوت قرآن 101
- استوانه حرس 101
- ذکر و یاد خدا 102
- استغفار 103
- رابطه آمرزش گناهان و زیارت پیامبر (ص) و ائمه علیهم السلام 104
- اشاره 107
- فصل ششم: آثار سحرخیزی و شبزندهداری 107
- آثار دنیوی 109
- اشاره 109
- آرامش روح و روان 109
- زیبایی چهره 110
- صحت و سلامت جسم 110
- نورانی شدن ظاهر و باطن 111
- نورانی شدن خانهها 115
- ضمانت روزی 116
- عزت و شرافت 116
- طول عمر 117
- رفع مشکلات 118
- آثار اخروی 119
- آمرزش گناهان 119
- روشنایی قبر 120
- زینت آخرت 122
- بهشت پاداش سحرخیزان 122
- اشاره 125
- فصل هفتم: عوامل سلب توفیق سحرخیزی 125
- محرومیت از نماز شب 127
- اشاره 128
- گناه و معصیت 128
- عوامل محرومیت از سحرخیزی 128
- عجب و خودبزرگبینی 129
- ترجیح خواهشهای مادی بر معنوی 131
- خوشیهای کاذب 132
- پرخوری 133
- ناآگاهی از برکات سحر 134
- اشاره 135
- نتیجهگیری 135
- معذوران و پاداش سحرخیزی 135
- کتابنامه 137
ص:66
به شبزندهداری برخی از شبهای دهه اول ذیحجه، به طور ویژه توصیه شده است؛ از جمله:
شب ترویه
«ترویه» به معنای آب برداشتن و آماده شدن برای اعمال حج تمتع است. شب هشتم ذیحجه از شبهای با فضیلتی است که بر اساس روایتی از پیامبر اکرم (ص) شبزندهداری آن به دعا و ذکر، سفارش شده است:
«مَنْ اَحیا اللَّیالِیَ الاَرْبَعَ وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ لَیلَةَ التّرویه و. . .» (1)؛ «هرکس شب ترویه و. . . را احیا بدارد، بهشت بر او واجب است» .
شب عرفه
در منابع روایی آمده است که حجگزار مستحب است شب عرفه، یعنی شب نهم ذیحجه را در منا بیتوته کند و شب را به دعا و عبادت بگذراند. پیامبر اکرم (ص) میفرماید:
مَنْ اَحْیَا اللَّیالَی الأربَعَ وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ لَیلَةَ التَّرویة وَ لَیْلَةَ عَرفَة وَلَیلَةَ النَّحرِ وَ لَیْلَةَ الفِطر. (2)
هرکس شبهای ترویه، عرفه، عید قربان و عید فطر را شبزندهداری کند، بهشت بر او واجب است.
بهتر آن است که عبادت خود را به ویژه نمازهایش را در مسجد «خیف» که در منا واقع شده است بهجا آورد و نیز مستحب است پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب به تلاوت قرآن، تسبیحات، دعا و توسل
1- الجامع الصغیر، جلال الدین سیوطی، ج٢، ص۵۵٧ به نقل از ابن عساکر.
2- الفردوس، ج٣، ص۶٢٠؛ الجامع الصغیر، ج٢، ص ۵۵٧ به نقل از ابن عساکر.