- پیش گفتار 3
- پرسش اول: واژه «نماز» در فارسی به چه معناست؟ چرا در عربی آن را «صلاه» معنا می کنند؟ 4
- اشاره 4
- فصل اول: کلیات 4
- پرسش دوم: کلمه صلاه به چه معناست؟ آیا پیش از اسلام نیز این واژه را به کار می بردند؟ 5
- پرسش سوم: نخستین نمازگزار، چه کسی بود؟ 5
- پرسش چهارم: آیا نماز تنها در دین اسلام سفارش شده یا در دیگر دین ها نیز نماز وجود داشته است؟ 6
- اشاره 6
- نمازگزاری در آیین زرتشت 7
- نماز در دین های وحیانی 7
- اشاره 7
- نمازگزاری در آیین یهود 7
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 8
- نماز در دیگر دین های الهی 9
- نماز در دین های غیر وحیانی 10
- فصل دوم: اهمیت و جایگاه نماز 11
- پی آمدهای نماز 11
- اشاره 11
- پرسش پنجم: نماز در قرآن از چه اهمیتی برخوردار است؟ 11
- اشاره 11
- آداب نماز 12
- پی آمدهای ترک نماز و سهل انگاری در برپایی نماز 12
- اسرار نماز 13
- پرسش ششم: نماز در روایات ائمه علیهم السلام چه جایگاهی دارد؟ 13
- اشاره 13
- مسجد 13
- نماز و گناه 14
- نماز و شیطان 15
- ترک نماز 16
- نماز در قیامت 16
- آداب و مستحبات نماز 17
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 18
- پرسش هفتم: جایگاه نمازهای مستحب چگونه است؟ 18
- پرسش هشتم: آیا نماز ویژه انسان هاست یا در موجودات دیگر نیز وجود دارد؟ 19
- پرسش نهم: چرا خدا را عبادت کنیم در صورتی که خدا به پرستش کسی نیاز ندارد؟ او از همگان بی نیاز است و همگان به او نیازمندند. نیاز خدا به عبادت های ما، با مقام خداوندی او سازگار نیست! 20
- پرسش دهم: آیا تنها راه عبادت خدا، نماز است؟ 22
- پرسش یازدهم: با توجه به اینکه فاصله بین کفر و اسلام، نماز است، آیا تارک نماز، کافر است؟ 24
- پرسش دوازدهم: با توجه به اهمیت نماز، چرا در قرآن درباره کیفیت نماز خواندن مطلبی به چشم نمی خورد و درباره چگونگی نماز اختلاف نظر وجود دارد؟ 25
- پرسش سیزدهم: چرا نماز ستون دین است؟ 25
- پرسش چهاردهم: اگر نماز ستون دین است، چرا در فروع دین مطرح شده است؟ 26
- پرسش پانزدهم: شرایط پذیرفته شدن نماز چیست؟ 27
- پرسش شانزدهم: در آخرت، پذیرفته شدن همه اعمال در گرو پذیرفته شدن نماز است. آیا این امر با عدالت خداوند سازگار است؟ 29
- پرسش هفدهم: با توجه به دو آیه آخر سوره زلزال مبنی بر اینکه هر کس ذره ای کار نیک کند وارد بهشت می شود، چگونه می توان گفت نماز کلید بهشت است و بدون نماز، کسی وارد بهشت نمی شود؟ 30
- پرسش هجدهم: می دانیم که اگر نماز پذیرفته نشود، دیگر اعمال پذیرفته نمی شود، ولی با توجه به اینکه خداوند از حقش در روز قیامت می گذرد، پس چرا اعمال نیک تارک الصلاه، پذیرفته شده نیست؟ 32
- پرسش بیستم: مسئله وجوب اقامه نماز چگونه با مفاد آیه «لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ» سازگار است؟ 33
- پرسش نوزدهم: همان گونه که می دانیم تا نماز پذیرفته نشود، دیگر اعمال پذیرفته نمی شود. با توجه به اینکه شرایط سختی برای پذیرفته شدن نماز قرار داده شده است، عبادت ها و کارها پذیرفته خواهد شد؟ 33
- پرسش بیست و یکم: در احادیث، سفارش شده که از تارک نماز دوری و از سوی دیگر با مردم با روی گشاده برخورد کنیم. این دو مطلب چگونه توجیه پذیر است؟ 34
- پرسش بیست و دوم: خواندن نماز در اول وقت، چه اهمیتی دارد؟ 35
- پرسش بیست و سوم: اگر نماز غیبت کننده یا شراب خوار تا چهل روز پذیرفته نشود، پس خواندن آن چه اثری دارد؟ 36
- پرسش بیست و چهارم: نظر اندیشمندان غیر مسلمان درباره نماز چیست؟ 37
- فصل سوم: فلسفه و اسرار نماز 40
- پرسش بیست و پنجم: آیا می توانیم از فلسفه احکام نماز بپرسیم، یا باید بدون دانستن آنها نماز بخوانیم؟ 40
- اشاره 40
- پرسش بیست و ششم: در وضو چه اسراری نهفته است؟ 41
- پرسش بیست و هفتم: فلسفه قیام در نماز چیست؟ 42
- پرسش بیست و نهم: رکوع چه فلسفه ای دارد؟ 45
- پرسش بیست و هشتم: فلسفه نیت در نماز چیست؟ 45
- پرسش سی ام: اسرار سجده را برشمارید. 48
- پرسش سی و یکم: فلسفه قنوت و آثار آن چیست؟ 51
- پرسش سی و دوم: فلسفه تشهد در نماز چیست؟ 52
- پرسش سی و سوم: حکمت سلام پایان نماز در چیست؟ 54
- پرسش سی و چهارم: چرا سلام در پایان نماز آمده است نه ابتدای آن؟ 56
- پرسش سی و پنجم: آثار و فلسفه تسبیحات اربعه در نماز چیست؟ 56
- پرسش سی و ششم: فلسفه خواندن نماز آیات، زمانی که نه زلزله را حس کردیم نه ترسیدیم، چیست؟ 58
- فصل چهارم: آداب و شرایط نماز 60
- پرسش سی و هفتم: آیا نماز که عالی ترین عبادت است، به مقدمات نیاز دارد؟ 60
- اشاره 60
- اشاره 61
- پرسش سی و هشتم: مقدمات شناختی و معرفتی برای اقامه نماز کامل و معنوی چیست؟ 61
- 1. خودشناسی 61
- 2. خداشناسی و توحید 62
- 3. معادشناسی 62
- پرسش سی و نهم: برای حضور قلب در نماز، چه باید کرد؟ 63
- 4. امام شناسی 63
- پرسش چهلم: آیا نداشتن حضور قلب و خشوع در نماز می تواند مجوزی برای ترک آن باشد؟ 68
- پرسش چهل و یکم: نماز فرادا با حضور قلب بهتر است یا نماز جماعت با حضور قلب کمتر؟ 69
- پرسش چهل و دوم: اگر فردی گرسنه باشد و هنگام نماز فرا رسد، در این شرایط آیا بهتر است که ابتدا نماز بخواند یا غذا بخورد؟ 70
- پرسش چهل و چهارم: نمازی که بدون حضور قلب و با بی توجهی خوانده می شود، صحیح است؟ آیا حضور قلب در نماز الزامی است؟ 72
- پرسش چهل و سوم: چرا نماز بدون اعتقاد به ولایت، پذیرفته نیست؟ 72
- پرسش چهل و پنجم: چگونه هم زمان با حضور قلب به معانی کلمات نماز هم بیندیشیم؟ 73
- پرسش چهل و ششم: آیا می توانیم به دلیل اینکه چیزی از نماز نمی فهمیم، نماز را ترک کنیم؟ 74
- پرسش چهل و هفتم: موانع حضور قلب در نماز چیست؟ راه های رفع آنها را بیان کنید؟ 75
- 1. پراکندگی خیال 75
- اشاره 75
- الف) عوامل درونی پراکندگی خیال 75
- اشاره 75
- ب) عوامل بیرونی پراکندگی خیال 76
- پرسش چهل و هشتم: موضوع زکات دادن حضرت علی علیه السلام در رکوع تا چه اندازه صحت دارد و آن حضرت چگونه یک بار در رکوع به فقیر انگشتر می دهد و زمانی در حال نماز از پایش تیر خارج می کنند و ایشان متوجه نمی شود؟ 77
- 2. وسواس در قرائت 3. خودنمایی 4. عادت در عبادت و بی توجهی به محتوا 77
- پرسش چهل و نهم: چرا به طرف قبله نماز می خوانیم، درحالی که خداوند همه جا هست و جهت معینی ندارد؟ 80
- اشاره 80
- فصل پنجم: احکام نماز 80
- پرسش پنجاهم: در زمان پیامبر اسلام، مدتی بیت المقدس قبله مسلمانان بود. چه عواملی سبب شد این قبله به کعبه تغییر یابد؟ 82
- پرسش پنجاه و یکم: چگونه تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه، در یک نماز انجام گرفته است؟ 83
- پرسش پنجاه و دوم: چرا ما نماز «ظهر و عصر» یا «مغرب و عشا» را یک جا در یک زمان به جا می آوریم، در صورتی که هر یک از این نمازها برای خود وقت خاصی دارد و پیشوایان بزرگ اسلام هر کدام را در وقت خود به جا می آوردند؟ 85
- اشاره 85
- جایز بودن جمع میان دو نماز 86
- پرسش پنجاه و سوم: چرا باید نماز را به زبان عربی خواند؟ آیا نمی توان آن را به صورت فارسی به جا آورد؟ 89
- پرسش پنجاه و چهارم: اگر افرادی که به زبان عربی سخن نمی گویند، مسلمان شوند، باید چگونه نماز بخوانند؟ 90
- پرسش پنجاه و پنجم: چرا زنان باید در حال نماز، بدن خود را بپوشانند؟ 91
- پرسش پنجاه و هفتم: چرا شیعیان بر مهر سجده می کنند؟ 92
- پرسش پنجاه و ششم: فلسفه شکسته بودن نماز در مسافرت چیست؟ 92
- پرسش پنجاه و نهم: چرا اگر در لباس نمازگزار یک دکمه یا نخ غصبی باشد نمازش باطل است؟ 94
- پرسش پنجاه و هشتم: علت پهن کردن سجاده هنگام نماز خواندن چیست؟ 94
- پرسش شصتم: آیا می توان شخص خوابیده را برای ادای نماز بیدار کرد؟ 95
- فصل ششم: نماز و مذاهب اسلامی 96
- پرسش شصت و یکم: اختلاف های مذاهب اسلامی درباره وضو به چه تاریخی بازمی گردد؟ 96
- اشاره 96
- پرسش شصت و دوم: با توجه به اینکه در رساله های عملیه، یکی از شرایط امام جماعت، شیعه دوازده امامی بودن است، چگونه اقتدا به اهل سنت صحیح است؟ 97
- پرسش شصت و سوم: دلایل شیعه درباره روش وضو چیست؟ 98
- پرسش شصت و چهارم: تاریخِ ذکر «الصلاهُ خَیْرٌ مِنَ النَّوْم» در اذان به چه زمانی باز می گردد؟ 99
- پرسش شصت و پنجم: قرار دادن دست ها روی هم در نماز به چه تاریخی برمی گردد؟ 100
- پرسش شصت و ششم: حکم گذاشتن دست راست روی دست چپ در حالت قیام نماز، در میان مذاهب گوناگون اسلامی چیست؟ 101
- پرسش شصت و هفتم: چگونه نماز، انسان را از گناه باز می دارد؟ 101
- اشاره 101
- نماز، وسیله یاد خداست 102
- پرسش شصت و هشتم: تأخیر انداختن نماز از اول وقت چه نتایجی دربردارد؟ 107
- پرسش شصت و نهم: پیامدهای ترک نماز چیست؟ 108
- اشاره 111
- پرسش هفتادم: منظور از سبک شمردن نماز چیست؟ 111
- پرسش هفتاد و یکم: نماز خواندن از روی عادت به چه معناست؟ آیا ارزش نماز را کاهش می دهد؟ 111
- فصل هفتم: آسیب شناسی نمازگزاری 111
- پرسش هفتاد و دوم: در پاسخ به افرادی که می گویند نماز عملی تکراری است که ما برای انجام آن شور و اشتیاقی نداریم، چه باید گفت؟ 115
- پرسش هفتاد و سوم: علل بی توجهی برخی نوجوانان به نماز و راه درمان آن چیست؟ 117
- پرسش هفتاد و چهارم: والدین چگونه می توانند فرزندان خود را برای خواندن نماز آماده کنند؟ 121
- کتاب نامه 124
دیباچه
انسان فطرتاً عبادت گر است. خداوند پرستش و عبادت را در خمیرمایه او قرار داده است تا در جریان پرتلاطم زندگی، دستگیره نجاتی داشته باشد و نماز، بهترین و عالی ترین تجلی این خواست فطری انسان هاست.
نماز، اوج عروج انسان خاکی به سوی معبود بی انتهاست. نماز، سکوی پرتاب ذره ای ناچیز به سوی هستی واقعی است. نماز، امانتی الهی از سوی ربّ بی همتاست برای انسان هایی که خواستار قُرب دوست هستند. نماز، یادگار پیامبران و اولیای الهی از آدم تا خاتم اوصیاء صلوات الله علیهم اجمعین است.
با این همه گاهی سیاهی های شبهات جلوی تجلی فطرت و جذبه نماز را می گیرد و آدمی را از این نعمت محروم می سازد. پاسخ به این شبهات در کنار زدودن زمینه های محیطی آسیب های نماز می تواند در ترویج نماز در بین اقشار جامعه به خصوص جوانان تأثیرگذار باشد. رسانه ملی نیز که رسالت فرهنگ سازی دینی در جامعه را به عهده دارد، می تواند این آسیب ها و شبهات را محور برنامه های خود قرار دهد و با روش های هنری و دراماتیک به رفع آنها بپردازد و نقش بسزایی در ترویج فرهنگ نماز داشته باشد.